بزرگنمايي:

نسیم گیلان -
سرمقاله شرق/ 4 ماه فرصت به E3
٧
٠
شرق / « 4 ماه فرصت به E3 » عنوان سرمقاله روزنامه شرق به قلم غلامرضا نظربلند است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
یکشنبه گذشته معاون وزیر خارجه انگلیس در امور خاورمیانه به تهران آمد و مهم‌ترین دیدار کاری خود را با معاون سیاسی وزارت خارجه کشورمان انجام داد. به موجب آنچه اطلاع‌رسانی عمومی شده، دیپلمات میهمان در این دیدار از طرف ایرانی خواسته به برجام پایبند باشد و اضافه کرده که کشور متبوعش مصمم است کانال مالی اینستکس را هرچه سریع‌تر عملیاتی کند. میزبان ایرانی در پاسخ ضمن آنکه از تعلل و کوتاهی کشورهای اروپایی در عمل به تعهدات خود در توافق برجام گله کرده است، گفته «دلیلی برای ادامه تعهد ایران باقی نمی‌ماند و تصمیم به کاهش تعهدات ایران در برجام، تصمیمی ملی و بازگشت‌ناپذیر است و جمهوری اسلامی ایران تا تأمین خواسته‌های خود به این روند ادامه خواهد داد». صرف‌نظر از برخی اظهارات مقام ایرانی در این ملاقات از‌جمله ناظر به ایجاد رابطه علت و معلولی بین مواضع انگلیس در قبال ایران و ناکامی آن کشور در قضیه خروج از اتحادیه اروپایی (برگزیت) که به نظر نگارنده غیر‌دیپلماتیک است؛ تا‌آنجا‌که مربوط به تعلل و کوتاهی انگلیس، فرانسه و آلمان به‌عنوان سه کشور اروپایی امضاکننده برجام است، حق به جانب ایشان است. طرف اروپایی در قضیه برجام تاکنون خوش‌نشینی پیشه کرده است. از برکات امنیتی آن بهره برده و هیچ مابازای اقتصادی‌ای را که آن هم وظیفه قراردادی (برجام) آن است، به طرف متعهد به آن قرارداد (ایران) نپرداخته است و در یک کلام، در جاده‌ای یک‌طرفه ماشین خود را به پیش رانده است. نگارنده در چند ماه گذشته همراه با مرور سیر تحولات و پایش روند پیشرفت (یا بهتر بگوییم، نبود پیشرفت) امور مربوط به کانال ویژه مالی (spv) تعهدی اروپایی‌ها، در بیش از 10 یادداشت (روزنامه «شرق») به کارشناسی موضوع پرداخته و در نهایت قصور E3 در نافرجام‌ماندن برجام را نتیجه گرفته است. در «عرض حال» امروز، از زاویه‌ای دیگر به موضوع پرداخته می‌شود و با وجود مراتب پیش‌گفته، مناسب است به دلایل زیر ایران فرصتی کوتاه ولی برای آخرین بار، به اروپا بدهد و بعد از پایان مهلت مقرر، بسته به بازخوردها اقدامات بعدی را معمول دارد.
1. تلاش آمریکا برای اجماع‌سازی علیه ایران، اقدامات تقابلی کشورمان را طلب می‌کند. به نظر می‌رسد که مهم‌ترین نمونه این اقدامات، مقابله با ائتلاف‌سازی علیه ایران از طریق اروپایی‌ها است. ناگفته نماند که بریتانیا در میان سه کشور E3 نقشی کلیدی دارد؛ به‌طوری‌که بعضی ناظران سیاسی حتی ادعا می‌کنند که اگر آمریکا همراهی آن کشور را به‌ویژه درباره مسائل خاورمیانه و منطقه خلیج فارس با خود داشته باشد، قادر است ائتلاف لازم علیه کشور هدف را تشکیل دهد و اگر از این همراهی محروم بماند، هر ائتلافی را هم که به وجود آورد، دیرپا نخواهد بود و ناکام خواهد ماند.
2. از‌آنجا‌که به نظر نگارنده راه‌اندازی اینستکس از سوی E3 از‌جمله موکول به تعیین وضعیت ایران درباره کارگروه ویژه اقدام مالی اف‌ای‌تی‌اف است و از‌آنجا‌که این کارگروه در آخرین روز نشست دوره‌ای خود (21 ژوئن 2019) تعلیق اقدامات متقابل علیه ایران (ناظر به قرار‌ندادن ایران در لیست سیاه آن) را تا چهار ماه دیگر تمدید کرد؛ بنابراین این فرصت چهار‌ماهه که به نظر می‌رسد آخرین باشد، می‌تواند به نوبه خود انگیزه اروپایی‌ها را برای راه‌اندازی اینستکس تقویت و آن را عملیاتی کند.
3. اظهارات اخیر معاون وزیر خارجه روسیه مبنی بر اینکه اگر اینستکس راه‌اندازی نشود، روسیه کانال مالی و فروش نفت ایران را تأمین می‌کند، ممکن است نه به دلیل حسن نیت؛ بلکه به منظور درست‌کردن بدیلی برای اینستکس و بی‌انگیزه‌کردن ما در پیگیری مطالبات برجامی خود از اروپایی‌ها بوده باشد که این می‌تواند پایان تعاملات و همکاری‌های بالقوه تهران و E3 در قالب برجام را رقم بزند.
4. ایران از زمان خروج آمریکا از برجام که 14 ماه از آن گذشته است، حوصله زیادی به خرج داده و در راستای مانایی برجام در انتظار اقدام عملی قاره سبز نشسته است.
دادن فرصت چند‌هفته‌ای دیگر و البته آخرین فرصت، به این کرانه‌نشین آتلانتیکی جای خیلی دوری نمی‌رود. این نهایت نجابت و حسن‌نیتی است که یک کشور، آن هم در شرایطی حاد و حساس، می‌تواند در حق نداشته شریک قراردادی بد‌قول و بی‌عمل خود به خرج بدهد. اروپا در این فرصت یا کانال تجاری و مالی (اینستکس) با ایران را راه می‌اندازد یا نه. اگر راه انداخت که چه بهتر؛ وگر‌نه توپ در وسط زمین اروپا است و این اروپا است که باید صورت‌حساب بدهی‌های انباشت‌شده خود را تسویه و پرداخت کند.
خلاصه کلام اینکه چه دولت فخیمه بریتانیای کبیر را کفتار یا روباه پیر استعمار بدانیم و چه قائل به چنین خوانشی نباشیم، چه مواضع اغلب ضد‌ایرانی و مقلدانه آنها دلمان را به درد آورده باشد و چه نه، چه یورکی‌ها را اسب تروای نیویورکی‌ها بدانیم و چه ندانیم و هرچه دیگر، سیاست‌ورزی حکم می‌کند که ما در غایت عزتمندی، برخوردی به‌غایت خردورزانه و مصلحت‌اندیشانه با اروپا به طور کلی و انگلیس به طور خاص داشته باشیم. اینستکس باید راه‌اندازی شود؛ حتی اگر آمریکایی‌ها آن را یا همتای ایرانی آن را تحریم کنند که در‌این‌صورت می‌توانیم الگوی رفتاری‌مان درباره برجام را با قطعیت و قاطعیت بیشتر و مقبول‌تری به پیش ببریم.