بزرگنمايي:

نسیم گیلان -
سایه نتایج یک انتخابات روی ترکیه
٠
٠
اعتماد / متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
میثم سلیمانی| استانبول در ترکیه اگرچه پایتخت این کشور محسوب نمی‌شود اما به لحاظ سیاسی، جغرافیایی و جمعیتی از اهمیت بسیار بالایی برای احزاب سیاسی و مردم ترکیه برخوردار است. بسیاری آن را دروازه حکومتداری این کشور می‌دانند. شخص اردوغان رییس‌جمهور کنونی ترکیه زمانی راه‌های موفقیت‌های سیاسی خود را باز کرد که توانست شهردار استانبول شود. شاید سکوی پرتاب اردوغان همین سمت بود تا او بتواند 16 سال حرف اول و آخر در ترکیه را بزند، اما روز یکشنبه همه چیز تغییر کرد. رجب طیب اردوغان در طول سال‌ها حکومتداری هیچ‌گاه در یک رقابت بزرگ سیاسی شکست نخورده بود اما او این بار در انتخابات استانبول آن را پذیرفت. اکرم امام اوغلوی جوان توانست بن علی ییلدریم کار کشته در عرصه سیاست و با کوله‌باری از سابقه و تجربه در انتخابات را کنار بگذارد. حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان 25 سال بود که حاکم مطلق استانبول به عنوان پرجمعیت‌ترین شهر ترکیه بود و این اتفاق در عمل افسانه شکست‌ناپذیری اردوغان را از بین برد.
اما این شکست برای اردوغان تنها ابعاد داخلی ندارد، بلکه می‌تواند ابعاد بین‌المللی نیز پیدا کند. او که اکنون با یک چالش عمده در روابط خود با ایالات‌متحده قرار دارد، بناست طی روزهای آینده در نشست سران گروه20 در ژاپن شرکت کند و طی برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته در حاشیه این نشست اردوغان با دونالد ترامپ رییس‌جمهور ایالات‌متحده دیدار خواهد کرد که در این میان طرفین قصد دارند اختلافات خود را حل و فصل کنند اما نتیجه این انتخابات می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی روی مذاکرات سایه اندازد، چراکه امریکا این برداشت را دارد که ترکیه در موقعیت ضعف قرار گرفته است.
با وجود این، آنچه مشخص است حزب عدالت و توسعه در تلاش است شرایط را عادی جلوه داده و نشان دهد که با وجود شکست چیز زیادی تغییر نخواهد کرد، از همین رو تنها چند ساعت پس از اعلام نتایج انتخابات که نشان می‌داد اکرم امام اوغلو نامزد حزب جمهوریخواه خلق با اختلاف قابل‌توجه توانسته پیروز انتخابات شود، بن ‌علی ییلدریم نامزد حزب عدالت و توسعه بر صفحه تلویزیون حاضر شد و رسما شکست خود را پذیرفت. رجب طیب اردوغان نیز در صفحه توییتر خود به اکرم امام اوغلو برای پیروزی در انتخابات شهرداری استانبول تبریک گفت.
با شمارش 99درصد آرای انتخابات شهرداری استانبول اکرم امام اوغلو توانست 54درصد آرا را به خود اختصاص دهد و بن علی ییلدریم تنها توانست 45درصد آرا را کسب کند. ییلدریم در سخنرانی تلویزیونی خود گفت: تاکنون من رقیب امام اوغلو بودم و اکنون من به او تبریک می‌گویم و برای او آرزوی موفقیت می‌کنم و امیدوارم دوست من اکرم امام اوغلو بتواند خدمات خوبی را به مردم خوب استانبول ارایه دهد.
امام اوغلو نیز در سخنرانی پیروزی خود گفت که 16میلیون نفر در استانبول اعتماد خود به دموکراسی و عدالت را تجربه کردند. او همچنین خطاب به اردوغان از وی خواست تا با او همکاری کند. او گفت من این حرف را در برابر تمام مردم استانبول می‌گویم که من آماده همکاری هستم. احزاب مخالف دولت تاحدودی نگران انتخابات روز یکشنبه بودند، چراکه بنا بود تکلیف شهردار استانبول در انتخابات روز 31 ماه مارس معلوم شود. هر چند در آن رقابت آقای امام اوغلو پیروز رقابت شد اما به حدی اختلاف اندک بود که با فشارهای حزب عدالت و توسعه انتخابات مجدد برگزار شد.
اما به نظر می‌رسد که اردوغان علاقه‌ای ندارد که مسائل داخلی ترکیه روی سیاست خارجی این کشور اثرگذار باشد. او در توییتر خود نوشت که هفته آینده به اوزاکای ژاپن می‌رود تا در نشست سران گروه20 شرکت و با رهبران کشورهای جهان دیدار و گفت‌وگو کند. احتمالا اصلی‌ترین دیدار او با ترامپ خواهد بود که خرید سامانه
اس-400 از روسیه توسط ترکیه در صدر محور گفت‌وگوهای آنها قرار دارد.
بنا به گزارش نیویورک‌تایمز مردم استانبول یکشنبه شب به‌طور عادی در حال رفت و آمد بودند که به ناگاه با مشخص شدن نتایج انتخابات طرفداران اپوزیسیون در استانبول با ماشین‌های خود به خیابان‌ها آمدند و ابراز خوشحالی کردند. امام اوغلو در جمع طرفداران خود نیز گفت، ما در این شهر دموکراسی و عدالت را خواهیم ساخت. شیوه زندگی هیچ‌کس و چگونگی لباس آنها نگرانی برای ما نیست. ما همه را در آغوش می‌گیریم. او گفت من از رییس‌جمهور و حریفم که به من تبریک گفتند، تشکر می‌کنم و کشور را با هم متحد می‌کنیم.
بسیاری بر این عقیده هستند که هر چند اردوغان در طول سال‌های گذشته به سمت یک سیستم اقتدارگرا سوق پیدا کرده و همه اهرم‌های قدرت را نیز کنترل می‌کند، اما او همیشه مشروعیت خود را از صندوق رای به دست آورده است و شهروندان حداقل به فرآیند انتخابات اطمینان دارند. پیروزی آقای امام اوغلو نیز حاصل یکپارچگی تمام احزاب مخالف حزب حاکم در ترکیه بود.
به نوشته نیویورک تایمز، تحلیلگران بر این عقیده هستند که شکست در استانبول علاوه بر وارد کردن ضربه به اعتبار آقای اردوغان، می‌تواند پیامدهای سیاسی عملی زیادی را در پی داشته باشد، چراکه استانبول پایگاه سیاسی آقای اردوغان است و او فعالیت‌های سیاسی خود را از این نقطه آغاز کرده است. هاکی اوکال در دیلی صباح می‌نویسد، مخالفان دولت اردوغان تلاش کردند مانند اپوزیسیون ونزوئلا انتخابات محلی را تبدیل به رفراندومی علیه رییس‌جمهور ترکیه کنند، از همین رو رهبران احزاب اپوزیسیون با یکدیگر متحد شدند و کمپین مشترکی را علیه اردوغان به راه انداختند و این در حالی بود که شخص رجب طیب اردوغان در انتخابات حضور نداشت، از همین رو حزب جمهوریخواه خلق سایر احزاب توانستند فضایی مانند انتخابات عمومی در استانبول ایجاد کرده و بخشی از رسانه‌ها را نیز با خود همراه کنند. اوکال معتقد است که اردوغان همان رایی که در انتخابات سال 2018 در استانبول کسب کرد را مجدد به دست آورد، اما در انتخابات سراسری بازهم پیروز شد، بنابراین نتیجه این انتخابات مشکلی در مشروعیت ریاست‌جمهوری او به وجود نمی‌آورد. اما سرکان دمیرتاش در روزنامه حریت که منتقد اردوغان محسوب می‌شود، نگاهی متفاوت را از اوکال ارایه می‌دهد و نتایج انتخابات استانبول را نقطه عطفی در سیاست ترکیه می‌داند. او می‌گوید که نتیجه انتخابات همان شبی تعیین شد که با فشار حزب عدالت و توسعه و حزب حرکت ملی نتیجه انتخابات باطل شد تا یک‌بار دیگر انتخابات در استانبول برگزار شود. او معتقد است که اختلاف فاحش میان امام اوغلو و ییلدریم نشان می‌دهد حتی افرادی که در انتخابات 31 مارس به ییلدریم رای دادند نیز نظر خود را تغییر دادند و رای خود را در سبد امام اوغلو انداختند. دمیرتاش همچنین بر این عقیده است که حتی نامه منصوب به عبدالله اوجالان از زندان برای بی‌طرفی کردهای ترکیه در این انتخابات به شکست عدالت و توسعه کمک کرد زیرا نامه او از زندان نه تنها باعث عقب‌نشینی کردها نشد، بلکه آنها را مصمم‌تر کرد که به امام اوغلو رای دهند. دمیرتاش در ادامه مقاله خود بیان می‌کند، نتیجه انتخابات ممکن است یک شکاف در داخل حزب عدالت و توسعه ایجاد کند و افرادی همچون عبدالله گل رییس‌جمهور سابق، علی باباجان معاون نخست‌وزیر سابق و احمد داوود اوغلو نخست‌وزیر سابق تصمیم به جدایی از حزب بگیرند و حزب جدیدی را تاسیس کنند. او معتقد است، اگر اردوغان بخواهد به سیاست خود درخصوص اس-400 ادامه دهد و منجر به تحریم‌های جدیدی علیه امریکا شود، می‌تواند جبهه اپوزیسیون علیه خود را تغییر دهد و این شرایط او را ناگزیر می‌کند که سیاست‌های خود را در مباحث سیاست خارجی و اقتصادی تغییر دهد. اکنون فضا به نحوی است که کمال قلیچدار اوغلو، رهبر حزب جمهوریخواه خلق و مارال آکشنر رهبر حزب تازه تاسیس «خوب» می‌توانند موقعیت خود را بهبود ببخشند.
در حال حاضر بسیاری چشم‌اندازی مناسب برای اکرم امام اوغلو می‌بینند تا بتواند فضایی جدید را ایجاد کند و به عنوان سیاستمداری نوظهور مسیر پیشرفت را در قدرت طی کند. برخی می‌گویند مسیر کسب قدرت در ترکیه از استانبول می‌گذرد اما باید دید همه می‌توانند قابلیت اردوغان را داشته باشند یا خیر.