بزرگنمايي:

نسیم گیلان -
فارن پالیسی: اف -35 ها، "کمربند و جاده" آمریکاست
٠
٠
ایسنا / متن پیش رو در ایسنا منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
"پروژه امنیتی و اقتصادی جهان-گستری را تصویر کنید که هزینه‌ای بالغ بر یک تریلیون دلار دارد و اعضایش 46 درصد از اقتصاد جهان را تشکیل می‌دهند؛ پروژه‌ای که هدف اصلی‌اش پیشبرد منافع و نفوذ کشور پیشروی این پروژه است حتی به قیمت وابستگی کشورهای کوچکتر. شرکت‌کنندگان در این پروژه برای حضورشان پاداش‌های بزرگ اقتصادی می‌گیرند اما پس از مدتی درمی‌یابند که خارج شدن از این شبکه برایشان به مراتب هزینه‌بردارتر است."
مجله فارن پالیسی در مقاله‌ای می‌نویسد: «شاید روزی، "ابتکار عمل کمربند و جاده" چین که 40 درصد از اقتصاد جهان را برای زیرساخت‌های پراکنده خود در بر می‌گیرد، در این توصیف بگنجد؛ اما برنامه جنگنده‌های اف -35 آمریکا در حال حاضر به وضوح همین تعریف را دارد؛ چیزی که آنپاس در روابط ترکیه و آمریکا را آشکارتر ساخته است.
روز جمعه، آنکارا نخستین بخش از سیستم دفاع موشکی روسی اس -400 را دریافت کرد که واشنگتن می‌گوید، با حضور ترکیه در کنسرسیوم اف -35 در تضاد است. وزارت دفاع آمریکا آموزش خلبان‌های ترکیه‌ای را برای این جنگنده‌ها در پایگاه نیروی هوایی "لوک" در آریزونا متوقف کرده و کنگره نیز تهدید می‌کند ترکیه را به صورت کامل از این برنامه بیرون می‌اندازد. در بدترین سناریو برای ترکیه، آمریکا می‌تواند بر اساس "قانون مبارزه با دشمنان ایالات متحده از طریق اعمال تحریم‌ها"، تحریم‌هایی مختلف را بر ترکیه اعمال کند که شامل عدم صدور ویزا، اعمال محدودیت بر صادرات سلاح به ترکیه و ممنوعیت دسترسی به نهادهای مالی آمریکایی می‌شود.
اف-35، نسل پنجم هواپیماهایی با قابلیت بالا، به خاطر بودجه فراوانی که به آن اختصاص داده شده، تأخیرهای طولانی مدت و مشکلات و نقص‌های مربوط به طراحی، به شدت مورد انتقاد قرار دارد. هرچند این جنگنده بودجه پنتاگون را می‌بلعد و هدف انتقادهای زیادی است، هنوز در هیچ رقابت خریدی در مقابل سایر جنگنده‌ها شکست نخورده است. بسیاری از کشورها می‌توانند یک بندر بسازند؛ هرچند نه به ارزانی چین، اما ساخت سلاح حرف دیگری است. هنوز هیچ کشوری نتوانسته جنگنده‌ای چنین پیشرفته چون اف-35 با هر هزینه‌ای بسازد.
جنگنده‌های مدرن به هزاران زیر مجموعه با فناوری‌های مختلف و یک زنجیره پیچیده پشتیبانی نیاز دارند. هزینه‌های اولیه ساخت اف-35ها به قدری سرسام آور است که این هزینه تنها درصورتی جبران می‌شود که بتوان تعداد زیادی از آنها را فروخت. زمانی که کشوری چندین فروند از این جنگنده‌ها را در ناوگان خود داشته باشد، به سختی می‌تواند به مدل‌های کمتر پیشرفته رضایت بدهد. به علاوه کشورهای عقب افتاده که با رقبای بالقوه‌ای روبرو هستند که جنگنده‌های پیشرفته‌تر و بزرگ‌تر را خریده‌اند، برای پیوستن به این برنامه تحت فشار قرار می‌گیرند.
چین به دلیل استفاده از اعمال بدهی‌های اجباری در پروژه کمربند و جاده به کشورهای عضو مورد انتقاد است و نمونه آن هم اجاره 99 ساله بندری در سریلانکا پس از آن است که این کشور نتوانست بازپرداخت وامی را که گرفته بود، بپردازد. وزارت دفاع چین اخیراً تأیید کرد که این ابتکار عمل مؤلفه‌های نظامی هم دارد. اما برنامه اف-35 فراتر از اینهاست. این برنامه امنیت یک کشور را برای چندین دهه به ایالات متحده متکی می‌کند و واشنگتن از این مساله به عنوان اهرم فشار بهره می‌برد. در سال 2005، این کشور دسترسی اسرائیل به این برنامه را به تلافی فروش قطعات پهپادی به چین به حالت تعلیق درآورد و اسرائیل بلافاصله این فروش را متوقف کرد.
اگرچه پنتاگون تخمین می‌زند یافتن جایگزینی به جای ترکیه تنها تاخیری چند ماهه به وجود می‌آورد اما جبران چنین خسارتی برای طرف ترکی به این آسانی نخواهد بود.
ترکیه بیش از اینها به شبکه اف-35 وابسته است چون صنعت هوانوردی ترکیه تعدادی از قطعات این جنگنده‌ها را تولید می‌کند. اگر آمریکا پای ترکیه را از این برنامه ببرد، ترکیه با ضرر بزرگی روبرو می‌شود. در حالی که پنتاگون برآورد می‌کند یافتن جایگزینی برای ترکیه بیش از چند ماه به طول نمی‌انجامد اما خطوط تولید ترکیه قادر نیستند تا به این راحتی خودشان را با این مساله انطباق دهند و انتظار می‌رود 12 میلیارد دلار صنعت تولید قطعات در ترکیه در معرض خطر بیفتد. این آمار ممکن است یک ضرر مالی برای برنامه تریلیون دلاری اف-35 باشد اما به اندازه ارزش هشت ساله تمام صادرات هوافضای ترکیه است. بنابراین رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه اگر بخواهد آمریکا را دور بزند و بر خرید تسلیحات روسی اصرار بورزد هزینه‌ سنگینی را خواهد پرداخت.
پیش از آنکه آمریکا ارسال اف-35ها به ترکیه را در آوریل متوقف کند، بلژیک 34 فروند، سنگاپور 40 تا 60 فروند و ژاپن 105 فروند از آنها را سفارش داده بود که بیش از 100 فروند ترکیه است. اگرچه دولت حاکم جنبش پنج ستاره ایتالیا پلتفورمی برای لغو این برنامه در پیش گرفت، اما از این روند دست کشید؛ وزیر دفاع ایتالیا در دسامبر 2018 اینگونه به پارلمان گزارش داد: این مساله واضح است که ما نمی‌توانیم نیروی هوایی خود را از یک ظرفیت بزرگ هوایی که ما را جلوتر از هر کشور دیگری قرار می‌دهد، محروم کنیم.
نسبت به شبکه جنگنده اف-35، پیش بینی‌های خوش‌بینانه درباره پروژه کمربند و جاده وسعت بزرگ‌تر و کشورهای بیشتری را پوشش می‌دهد و از همه مهم‌تر، این ابتکار عمل خودش را یک ژنراتور و مولد همزیستی صلح‌آمیز و ثروت در یک مقیاس جهانی می‌داند. اما عضویت در برنامه جنگنده‌های اف-35 مزیت‌های خودش را دارد که همان پرستیژ، دسترسی به فناوری و قراردادهای فرعی و روابط نزدیک امنیتی با آمریکا است. کشورهای مقتدر تعادلی میان استقلال و وابستگی بالقوه برقرار می‌کنند. شاید کمربند و جاده در آینده پیروز میدان باشد اما در حال حاضر، واقعیت به نفع نسخه آمریکایی آن است.»
*ایراندخت آذرشکیب