بزرگنمايي:

نسیم گیلان -
کاسبان تعلیق یا مدافعان حقوق زنان؟
٠
٠
شرق / متن پیش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
اسفند 1396؛ جانی اینفانتینو، رئیس فیفا، بالاخره به ایران رسید. او با هزار منت دعوت فدراسیون فوتبال را پذیرفته بود تا به ایران سفر کند و داربی را از نزدیک ببیند؛ البته داربی بهانه بود؛ ایرانی‌ها می‌خواستند او را به تهران بکشانند تا با نشان‌دادن تعداد زیاد تماشاگران دو تیم پرسپولیس و استقلال به او بفهمانند «آسیا» چه ضرری می‌کند اگر بازی نمایندگان ایران و عربستان در کشور دیگری برگزار شود. بهانه این بود ولی اینفانتینو به‌دلیل دیگری به ایران سفر کرده بود؛ او شرط اصلی‌اش برای سفر به ایران را دیدار با حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران، عنوان کرده بود. این‌طور شد که مسئولان در همان فرودگاه امام خمینی دیداری چند دقیقه‌ای ترتیب دادند تا رئیس‌جمهور ایران با رئیس فیفا ملاقات کند. اگرچه همان ساعت‌های اولیه خبری از محور مذاکرات این دو نفر منتشر نشد، ولی 24 ساعت بعدش، زمانی که جانی اینفانتینو به زوریخ برگشته بود تا در برنامه‌ای با عنوان «برابری» حاضر شود، مشخص بود به هدفی که در سر داشته رسیده است. حاضران در آن نشستِ زوریخ به‌شدت از رئیس فیفا گلایه داشتند که چرا به ورزشگاهی رفته که همه تماشاگرانش مرد بوده‌اند و پشت درهای همان ورزشگاه 35 زن که قصد ورود به ورزشگاه را داشتند، بازداشت شده‌اند؟ پاسخ اینفانتینو مشخص کرد که در جلسه او با حسن روحانی چه گذشته است. اینفانتینو در صحبت‌هایی که اسکای‌اسپرتس بازتابش داده بود، خطاب به منتقدینش این‌طور گفت: «سفر من به ایران می‌تواند به زنان همه دنیا کمک کند؛ مطمئن هستم، چون در ایران به من قول دادند زنان در آینده بسیار نزدیک می‌توانند به ورزشگاه بروند و بازی‌های فوتبال را تماشا کنند». منظور اینفانتینو از «قول‌دادن» به صحبت‌های حسن روحانی در همان جلسه برمی‌گشت که به رئیس فیفا «قول» داده بود حضور زنان در ورزشگاه را پیگیری می‌کند. یکی، دو ساعت بعد از صحبت‌های اینفانتینو در آن جلسه کذایی (اینفانتینو در آن جلسه از مسئولان ایرانی حسابی دفاع کرده و گفته بود با توجه به اختلافات فرهنگی باید به آنها زمان داد) سخنگوی فیفا عنوان کرد که این‌بار «قول‌دادن» به تنهایی کفایت نمی‌کند و فیفا از این به بعد پیگیر ورود زنان به ورزشگاه در ایران خواهد بود. «رئیس‌جمهور ایران قول داده رویه‌ای مثبت در این زمینه تدوین شود تا در آینده‌ای نزدیک مشکل ورود زنان به ورزشگاه در ایران حل شود. از این به بعد پیگیر مسئله ورود زنان به ورزشگاه خواهیم بود. فیفا مذاکرات با مسئولان ایرانی را پیگیری می‌کند تا سازوکار لازم برای ورود زنان به ورزشگاه به‌عنوان هواداران تیم‌ها و بازیکنان مورد علاقه‌‌ فراهم شود». این‌طور شد که فیفا یک‌باره روی ورود زنان به ورزشگاه‌ها در ایران «زوم» کرد و قول حسن روحانی در این زمینه را موضوعی مهم برشمرد.
پیگیری‌های فیفا
همان‌طورکه سخنگوی فیفا وعده‌اش را داده بود، پیگیری‌های نهاد بین‌المللی فوتبال درباره ورود زنان به ورزشگاه ادامه داشت؛ اصرار آنها مبنی بر ارائه گزارش از سوی فدراسیون فوتبال ایران کار را به جایی رساند که مسئولان فدراسیون فوتبال به‌صورت گزینشی هم که شده در یکی، دو بازی از جمله فینال لیگ قهرمانان آسیا، حضور عده‌ای از زنان را در ورزشگاه میسر کردند تا با ارائه سند و مدارک به فیفا ثابت کنند در این زمینه گامی رو به جلو برداشته‌اند. البته فیفا خواستار این بود که ورود زنان به ورزشگاه به امری رایج تبدیل شود و بلیت‌فروشی برای بازی‌های تیم ملی به‌ویژه در راه انتخابی جام جهانی 2022 میسر شود. این‌طور شد که خود اینفانتینو در نامه‌ای به مهدی تاج صراحتا از او خواست این روند تا 24 تیر عادی شود و گزارشش هم به فیفا ارسال شود. «عادی‌شدن» این روند اما در ظاهر ممکن است چون فدراسیون فوتبال ایران و مسئولان وزارت ورزش در این زمینه تصمیم‌گیرنده نهایی نیستند و نهادهای مختلفی باید در این راه مجوزهای لازم را صادر کنند. فدراسیون برای اینکه پاسخی به فیفا داشته باشد، برگزاری تورنمنت فوتسال در شهرستان‌ها را رو و عنوان کرد این بازی‌ها با حضور زنان برگزار شده و در ادامه نیز قدم‌های بعدی برداشته می‌شود.
کاسبان تعلیق؟
در همین راستا بود که سایت AFC (کنفدراسیون فوتبال آسیا) 24 تیر و در اشتباهی «لپی» (به ادعای مهدی تاج) نام ایران را از فهرست رنکینگ تیم‌های آسیایی برداشت. همین موضوع و مصادف‌شدنش با «دِدلاین» فیفا به ایران باعث شد بسیاری خیلی سریع صحبت از «تعلیق» فوتبال ایران به میان آورند! موضوعی که آن‌قدر سریع رخ داد که بسیاری، بدون اینکه تحقیق درست‌تر و دقیق‌تری در این زمینه انجام دهند، حکم نهایی را صادر کردند؛ گویی که نانشان در تعلیق فوتبال ایران است و خیلی سریع از کنار آن می‌توانند به هدفی که در سر دارند برسند! اگرچه AFC اشتباهی را که رخ داده بود، سریع تصحیح کرد، ولی کلمه «تعلیق» از ادبیات رسانه‌ای خارج نشد تا مشخص شود این موضوع جدی است یا اینکه عده‌ای می‌خواهند موضوع «تعلیق» را جدی نشان دهند. برای روشن‌ترشدن این داستان باید به کمی قبل‌تر برگشت؛ جایی که عده‌ای با به‌راه‌انداختن کمپین و جمع‌کردن امضاهای مختلف و فرستادن درخواست‌هایشان برای فیفا، عنوان کرده بودند مسئله حضور زنان در ورزشگاه‌های ایران حل نشده و بهتر است فوتبال ایران تعلیق شود. اینجا دوباره همان بحث اصلی رو می‌شود که آیا قرار است از کنار تعلیق فوتبال ایران عده‌ای «کاسبی» کنند یا اینکه واقعا آدم‌های دلسوزی پیدا شده‌اند که برای تحقق حقوق زنان در ایران تلاش می‌کنند؟ دادن پاسخ قطعی به این پرسش، محال است، اما با اشاره به یکی، دو مورد می‌شود حدس زد که دست‌کم نیت همه افراد یادشده خیر هم نبوده است؛ اول اینکه فیفا از فدراسیون فوتبال ایران خواسته زمینه حضور تماشاگران در بازی‌های انتخابی جام جهانی فراهم شود؛ بازی‌هایی که هنوز زمانش فرانرسیده است. چطور می‌شود برای یک بازی تمرینی بین تیم بزرگسالان و امید ایران، به‌ناگاه موضوع حذف تماشاگران و عدم ورود زنان به ورزشگاه عنوان شود و سپس خیلی سریع رأی به تعلیق فوتبال ایران بدهند؟ در نامه اینفانتینو اشاره شده گزارش ارائه شود و از گام‌های مثبت و رو‌به‌جلو صحبت شود. چطور یک‌باره عده‌ای لحن این نامه را تهدیدآمیز دانسته و عنوان کردند فوتبال ایران تعلیق شده است؟ آیا از تعلیق فوتبال در ایران کسی یا افرادی سود می‌برد(ند)؟
برای اولین‌بار؟
در اینکه فدراسیون و مسئولان ذی‌ربط در زمینه ورود زنان به ورزشگاه کم‌کاری کرده و می‌کنند، تردید نیست؛ در اینکه آنها هنوز به این درک نرسیده‌اند که چرا در سایر موارد زنان و مردان در کنار هم قرار می‌گیرند، ولی بحث ورزشگاه که می‌شود نباید زنان در کنار مردان حضور داشته باشند، ابهامات زیادی وجود دارد. اینکه چرا اگر زنان به ورزشگاه بروند اصول‌های زیادی جابه‌جا می‌شود، ولی در جامعه و در دیگر بخش‌هایش خللی در این اصول‌ها پدید نمی‌آید، سؤال مهمی است؛ بااین‌حال آیا تاکنون فیفا، کشور یا فدراسیونی را به‌دلیل راه‌ندادن زنان به ورزشگاه تعلیق کرده است؟ پاسخ منفی است. فیفا تاکنون چندین نوبت فدراسیون‌های مختلف را به حالت تعلیق درآورده که این موضوع یک بار شامل حال ایران هم شده، ولی بیشتر آنها به‌خاطر دو مورد بوده است: فساد و دخالت دولت در امور فدراسیون. تقریبا فدراسیون بیشتر کشورهای آفریقایی به‌دلیل دخالت دولت در امور فدراسیون به حالت تعلیق درآمده‌اند، ولی تا الان چندان رایج نبوده یک کشور به‌خاطر عدم ورود زنان به ورزشگاه، فوتبالش تعلیق شود. اکنون اگر ادعای آنهایی که دلسوز حقوق زنان هستند درست از آب دربیاید و فوتبال ایران تعلیق شود، برای اولین‌بار خواهد بود که به غیر از مسئله فساد و دخالت دولت در امور فدراسیون، فوتبال یک کشور تعلیق می‌شود.
فیفا می‌تواند فوتبال ایران را تعلیق کند؟
پاسخش در یک کلمه مختصر و کوتاه «بله» است؛ در بند چهار قوانین مرتبط با تعلیق یک فدراسیون که فیفا به‌صورت آیین‌نامه آورده، به‌وضوح به این مورد اشاره شده است که «تبعیض جنسیتی» شامل تعلیق می‌شود. اگرچه عنوان نشده که تبعیض جنسیتی مربوط به تماشاگران می‌شود یا خیر ولی به یک دلیل بسیار ساده می‌توان به این موضوع پی برد که این تبعیض درباره تماشاگران هم صدق می‌کند؛ قانون می‌گوید وقتی تماشاگران شامل محرومیت می‌شوند، پس جزئی از فوتبال محسوب شده و شامل سایر قوانینش هم می‌شوند. همین بند چهار مشخصا عنوان کرده یک فدراسیون نباید هیچ‌گونه تبعیض نژادی و جنسیتی قائل شود. با استناد قانونی به همین بند می‌شود فوتبال ایران را تعلیق کرد. بااین‌حال مسئله «سیاسی» هم شده، چراکه به غیر از ایران در همین قاره آسیا هستند و بودند کشورهایی که اجازه ورود زنان به ورزشگاه را نمی‌دادند، ولی هیچ‌کدام از آنها اخطاری از فیفا در این زمینه دریافت نکردند. اینکه چطور شده که فیفا فشار زیادی به ایران می‌آورد هم بیشتر به نظر می‌رسد به‌خاطر تنش‌های سیاسی به‌وجودآمده است.
زنان ایرانی به‌درستی سالیان زیادی است برای گرفتن حقشان مبنی بر ورود به ورزشگاه اصرار می‌کنند؛ اما هر بار با وجود دادن وعده‌هایی کم‌رنگ این موضوع محقق نمی‌شود؛ آنها از مسئولان فدراسیون فوتبال و ورزش کشور گلایه دارند که هیچ اقدام درخوری برای ورودشان به ورزشگاه انجام نمی‌شود؛ اما در این راه حالا به نظر می‌رسد مسئولان باید به‌طور جدی‌تری به فکر محقق‌شدن حضور آنها در ورزشگاه باشند، چراکه اگر اصرار فیفا ادامه پیدا کند و ظاهرسازی‌های فدراسیون و مسئولان ورزش هم تداوم داشته باشد، آن وقت نمی‌شود خیلی هم خوش‌بین بود که خطری فوتبال را تهدید نمی‌کند، بااین‌حال بهتر بود (و هست) که قبل از اینکه کار به فشار از بالا و زورِ فیفا کشیده شود، موضوعی به این پیش‌پا‌افتادگی زودتر حل می‌شد (بشود).