بزرگنمايي:

نسیم گیلان -
تنش آبی در سیستان و بلوچستان
٠
٠
همدلی / متن پیش رو در همدلی منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
ستاره لطفی | سیستان و بلوچستان فقط یک تصویر جغرافیایی روی نقشه ایران نیست، بلکه دومین استان پهناور کشور است که غریب افتاده و در پی بی‌مهری مسئولین نفسی برای مردمش نمانده است. ساکنان آن که در حوادث و جریان‌های مختلف ثابت کردند که صبورترین و ساکت‌ترین قوم ایرانی هستند، زیر بار بی‌توجهی، فقر، بی‌آبی و نداشتن هوای سالم همچنان مهر سکوت بر لب زده‌اند و کسی نیست به دادشان برسد.
مشکلات این جغرافیا که روزی آن را انبار غلات ایران می‌گفتند، در یک یا دو مورد خلاصه نمی‌شود و می‌توان این استان را تابلویی کامل از فقرومحرومیت دانست.
سیستان و بلوچستان که حدودا 11درصد از کل مساحت ایران به آن تعلق دارد، از سرمایه و امکانات کشور بهره‌ چندانی نبرده و بسیار مهجور مانده است. بسیاری از مردمانش هوا ندارند، آب ندارند، شناسنامه ندارند، خانه ندارند، درآمد ندارند و بیشتر آنها در ابتدایی‌ترین وضعیت معیشتی به سر می‌برند. در واقع زندگی برای بسیاری از آنان فقط به معنای زنده مانده است نه زندگی کردن!
از لیست بلندبالای فقر، محرومیت، تبعیض و نگاه امنیتی به این استان و همچنین نگاهی اشتباه که به غلط آنان را قاچاقچی مواد مخدر معرفی می‌کند که در فیلم‌ها و سریال‌ها نیز تجلی پیدا کرده است، صرف‌نظر می‌کنیم و به صورت اختصاصی به مشکل کم آبی روستاهای این استان می‌پردازیم.
کم آبی که چند روز پیش فرصت را برای تمساح یکی از برکه‌های این استان فراهم کرد تا به دختربچه‌ای که برای برداشت آب به برکه‌های محل زیست تمساح نزدیک شده بود حمله کند و با آسیب جدی به او یکی از دستانش را قطع کند. براساس عکس‌های منتشر شده این دختربچه که 9 یا ده ساله به نظر می‌رسد، یکی از دستانش از بازو در پی حمله تمساح قطع شده است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان نیز با تایید حمله تمساح به دختربچه گفت: متاسفانه مشکل قطع آب مصرفی در روستا و نزدیک شدن اهالی محلی به برکه محل زیست تمساح موجب وارد شدن آسیب جدی به دست دختربچه اهل روستای کشاری از توابع سرباز شد.
وحید پورمردان افزود: با توجه به فصل گرما و کمبود آب در مناطق روستایی، اهالی روستا علی‌رغم وجود تابلوهای هشداردهنده محیط زیست در منطقه و اطلاع‌رسانی‌های مداوم متاسفانه جهت استفاده و برداشت آب به برکه‌های محل زیست تمساح نزدیک شده و این بار دختربچه اهل روستای کشاری مورد حمله جدی تمساح قرار گرفت و دستش قطع شد.
البته کمبود آب و نبود امکانات اولیه زندگی در برخی روستاهای سیستان وبلوچستان موضوع تازه‌ای نیست. کمبود آب آشامیدنی و نبود امکانات ابتدایی زندگی در مناطق روستایی سیستان و بلوچستان به مشکلات لاینحل مردم این منطقه تبدیل شده است و در ظاهر کسی پایانی برای آن متصور نیست.
قصه کم آبی بلوچ‌ها داستانی دنباله‌دار است، برخی قدمت آن را به 40 سال پیش گره می‌زنند که سال به سال نیز تشدید می‌شود. در این سال‌ها همواره مسکن‌های مقطعی برای مرتفع شدن این نیاز حیاتی تجویز شده، اما هیچ وقت کارساز نبوده است. مسکن‌هایی مانند آبرسانی با تانکر یا «نذر آب» که از طرف سازمان هلال احمر و همچنین برخی از سازمان‌های مردم‌نهاد پارسال راه‌اندازی شد که بتوانند کام تشنه روستاییان این استان را برای مدت کوتاهی هم که شده سیرآب کنند.
یک فعال اجتماعی ساکن زاهدان آمارهای واقعی اما وحشتناکی از بی‌آبی در استان سیستان و بلوچستان را به خبرنگار همدلی ارائه داد. آماری که بیش از هر چیزی گویای این واقعیت تلخ است که روستاهای سیستان و بلوچستان علی‌رغم تمام مشکلات و کاستی‌هایی که دارند نه تنها از اولویت مسئولان خارج شده بلکه در غبار فراموشی آنان گم‌ شده‌ است.
«مطهره ریگی» با بیان این که 51 درصد از جمعیت سیستان و بلوچستان در روستاها زندگی می‌کنند، به همدلی گفت: حدود 5600روستای بالای 20خانوار در این استان قرار دارد که به گواه شرکت آب‌وفاضلاب روستایی سیستان و بلوچستان، چیزی بیش‌از نصف روستاها، یعنی بیش‌از 3هزار روستا فاقد هرگونه شبکه و لوله‌کشی آب هستند، در این شرایط بدیهی است که روستائیان برای تامین آب مورد نیازشان دست نیاز به سمت برکه‌ها و چشمه‌ها دراز کنند که همیشه هم آب برداشت نمی‌کنند، بلکه برخی اوقات مانند جریان اخیر حمله تمساح به دختربچه، به قطعی دست آنان منجر می‌شود.
البته فقط روستاهای سیستان و بلوچستان نیست که از بی‌آبی رنج می‌برند، بلکه کم‌آبی و بی‌آبی در گستره این استان جولان می‌دهد، آن گونه که مطهره ریگی به همدلی گفت: سیستان و بلوچستان پایین‌ترین شاخص دسترسی به شبکه آب در میان 31 استان ایران را دارد، به‌گواه آمار و شاخص‌های وزارت نیرو، میانگین سرانه دسترسی به شبکه آب در کشور حدود 90درصد است که سیستان و بلوچستان در قعر جدول قرار گرفته و سرانه میانگین دسترسی به شبکه آب در این استان حتی 70درصد هم نیست.
این فعال اجتماعی با اشاره به آبرسانی سقایی که در چند سال اخیر در برخی از روستاها صورت می‌گیرد، تصریح کرد: آبرسانی به این شیوه نیز نمی‌تواند نیاز مردم به آب را مرتفع کند، چرا که سرانه آبی که برای 1000 روستا با آبرسانی سقایی وجود دارد، چیزی در حدود 15لیتر است که در مقایسه با میزان آبی که هر فرد برای نیاز‌های بهداشتی خود در روز نیاز دارد، بسیار کمتر است.
براساس شاخص‌های بهداشتی به طور معمول هر فرد در مناطق گرم و خشک برای امور بهداشتی خود روزانه 70 تا 80 لیتر آب نیاز دارد.
ریگی با اشاره به بارندگی‌های بهار امسال گفت: نمی‌توان ادعا کرد که بارندگی‌های بهار امسال تاثیری نداشته است، اما با این بارندگی‌ها معجزه خاصی نیز اتفاق نیفتاده است، بارش‌های امسال فقط روند خشکی را به مقدار خیلی کمی در یک مقطع زمانی کوتاه، کند کرد. اکنون مانند سال‌های قبل چشم امید بسیاری از روستائیان فاقد شبکه آب یا در معرض خشک شدن، برای سیرآب کردن خود و دام‌هایشان به «هوتگ»‌ها است. در هر روستا فاقد شبکه در بلوچستان به‌طور متوسط 3 تا 5 هوتگ وجود دارد.
اما چون آب این هوتگ‌ها از طریق سیلاب‌ها و بارندگی تامین می‌شود با کمبود بارندگی و خشکسالی‌های پی‌درپی در سال‌های اخیر بسیاری از آن‌ها خشک‌شده‌اند و توانایی آبرسانی به مردم و احشام را ندارند.
لازم به ذکر است هوتِگ به گودال‌های دست‌سازی گفته می‌شود که مردم روستا‌های فاقد شبکه آب سیستان و بلوچستان سال‌هاست از آن‌ها برای تامین آب بهداشتی، کشاورزی و در مواقعی حتی آشامیدنی خود استفاده می‌کنند.
بی‌آبی روستاهای سیستان و بلوچستان که آنان را به سمت هوتگ‌ها یا چشمه و برکه‌ها سوق می‌دهد، باعث بیماری‌های عفونی زیادی نیز در آن مناطق شده است. به گفته ریگی استفاده انسان‌ها و حیوانات از منابع آبی مشترک در بلوچستان باعث بیماری عفونی به ویژه بیماری روده شده است و آمار مبتلایان به بیماری‌هایی که زمینه بروز آن استفاده از آب غیربهداشتی است، در روستاهای این استان بسیار بالا است.
چندماه پیش نصرالله چاری، معاون اداره آب و فاضلاب روستایی استان سیستان و بلوچستان، با توجه به مشکل بی‌آبی استان سیستان و بلوچستان ادعا کرد که با 30میلیارد تومان مشکل بی‌آبی روستاهای این استان مرتفع می‌شود.
اگر ادعای این مقام مسئول واقعیت داشته باشد، آیا تامین مبلغ 30میلیارد تومان که کمتر از قیمت ویلاهای برخی از آقازاده‌های پایتخت‌نشین است، برای وزارت عریض و طویل نیرو آن قدر دشوار است که نصف بیشتر مردم یک استان از کم‌آبی و بی‌آبی که مایه حیات است، رنج ببرند؟ آیا دولت نمی‌تواند همان‌گونه که موسسه‌های کلاهبردار را حمایت کرد و از خزانه دولت به حساب آنها پول ریخت، این بار به جای حمایت از موسسه‌های غیرقانونی و کلاهبردار، از مردم خونگرم و مهربان شرق کشور حمایت کند؟
امید است دولتی که شعار انتخاباتی‌اش رسیدگی به محرومان جامعه بود، برای حل معضلات ومشکلات بسیاری از روستاهای بلوچستان که دچار کم آبی ومحرومیت هستند، فکری اساسی بکند، بدون تردید اگر چاره‌ای اندیشیده نشود زمانی فرا می‌رسد که مسافران وگردشگران با روستاهای خالی در این مناطق عکس یادگاری بگیرند.
استان سیستان و بلوچستان بیش از 180هزار کیلومتر مربع وسعت دارد، مساحتی به بزرگی کشور سوریه. اما این مردم ساده زیست و بی‌آلایش روستاهای شرق کشور، توقع زیادی از دولت ندارند. آنها فقط «آب» می‌خواهند تا زندگی کنند. آب‌ را از آنها دریغ نکنیم!