بزرگنمايي:

نسیم گیلان -
بخشش، لازم نیست اعدامش‌کنید
k ٢٨
٤٨
اعتماد / متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
«به واسطه پادرمیانی بزرگان کرمانشاه و کشور و همچنین وکلای عزیزمان آقای مسعود افرازه و محمود حاجلویی، پدرم، مادرم و مهیارمان، آقای محمدعلی نجفی را بخشیدیم و از خون عزیزمان گذشتیم و خرسندیم که هیچ معامله‌ای با خون آن بزرگوار نکردیم که امیدوارم آقای محمدعلی نجفی در این چند صباح باقی مانده به دور از سیاست، به تزکیه نفس بپردازد.» این جمله اینستاگرامی شاید درحقیقت امضای حکم رهیدن از طناب‌ دار دولتمردی بود که 77 روز قبل با قتل همسر دومش نه فقط کشوری را به شوک فرو برد که حتی به نوعی حکم اعدام خود را نیز امضا کرد. گر چه در دو ماه گذشته از زبان خیلی‌ از مردم شنیدیم که «آخرش برایش رضایت می‌گیرند» اما فرصت بخشیدن در هر خانه‌ای را نمی‌زند! این بخشش با خود تبعات و پیام‌هایی به جامعه دارد. به هر حال تا این لحظه مشخص است که خانواده آن مرحوم بدون هیچ خواسته‌ای رضایت داده‌اند.
بازگشت به صدر اخبار
وزیر و شهردار اسبق تهران که به گفته خودش دیگر از فشارها و تهدید به افشاگری میترا استاد، همسر دوم خود به تنگ آمده بود، صبح روز هفتم خرداد عنان از کف داد و با 5 گلوله او را در یکی از واحدهای برجی معروف در سعادت‌آباد به قتل رساند. زنی که چندی قبل از آن با افتخار از ازدواجش با نجفی گفته بود و تصویری از عاشقانه بودن ارتباط‌شان را به نمایش گذاشته بود در آن روز گرم تابستان، نجفی که در زمان تصدی‌گری‌اش در شهرداری تهران به خاطر عزم راسخش در مورد مبارزه با فساد و 12 پرونده کلان از فساد شهرداری که به قوه قضاییه فرستاده بود، مشهور شده بود در عرض چند ساعت دوباره به صفحه تلویزیون و سایت‌های خبری و صفحه اول روزنامه‌ها برگشت. گزارش‌هایی که شاید جالب‌ترین آنها گزارش صدا و سیما از لحظه بازداشت نجفی و صحبت او با رییس پلیس آگاهی تهران بود. در این خبر صدا و سیما در حالتی عجیب، تصمیم گرفت تا یک قتل خانوادگی را به شکلی وسیع در شبکه‌های مختلف خود منعکس کند و داد بسیاری از شهروندان را از این برخورد درآورد.
تنها چند ساعت از اعلام خبر قتل نگذشته بود که تعدادی از چهره‌های سیاسی و حتی برخی خبرنگاران از مقتول به عنوان مهره‌ای برای جاسوسی سیاسی یاد کردند و از واژه‌ای نام بردند که برای نخستین ‌بار بود که در ادبیات رسانه‌ای و عمومی ما این طور به وضوح مطرح می‌شد؛ واژه‌ای تحت عنوان «پرستو.» واژه‌ای که گفته می‌شد نجفی نیز در نامه بعد از وقوع جنایت، تلویحا به آن اشاره کرده است؛ شایعه‌ای که شائبه قتل سیاسی را بیش از پیش قوت بخشید.
شروع دادگاه
بازسازی صحنه انجام شد و بعد از تکمیل پرونده، حدود یک ماه و نیم بعد از زندانی شدن محمدعلی نجفی در 22 تیرماه، نخستین دادگاه رسیدگی به این پرونده در شعبه یکم دادگاه کیفری به ریاست قاضی محمدرضا محمدی کشکولی به صورت علنی و با حضور رسانه‌ها برگزار شد. دادگاهی که در تاریخ‌های 26 و 31 تیرماه ادامه پیدا کرد تا ابعاد جدیدی از این پرونده مشخص شود. در جلسه نخست دادگاه برای اولین ‌بار دستنوشته نجفی که در آن به دلایل قتل همسر 36 ساله خود پرداخته بود توسط دادستان جنایی تهران قرائت شد که در آن آمده بود «همسر دوم من بارها تهدید کرده بود با مردان اجنبی که شما به آنها حساس هستید، هم‌بستر خواهم شد و تا این کار را انجام ندهم دست بردار نخواهم بود و شروع کرد با تماس گرفتن با مردانی که در گذشته با آنها سر و سری داشته است. از نظر من مهدورالدم بودن وی ثابت شده بود.» مرد شماره یک این پرونده همچنین در واکنش به «پرستو» خواندن همسر او در رسانه‌ها و اینکه او این واژه را درباره میترا استاد به کار برده نیز گفت: «در هیچ جا و هیچ زمانی لفظ پرستو را به کار نبردم و در فضای مجازی برخی افراد این موضوع را نوشتند که باید از خود آنها سوال کنید.» جلسه دوم دادگاه اما جنجالی‌تر از دادگاه اول بود. در این جلسه وکلای نجفی که حالا فرصت کرده بودند تا با دقت بیشتری پرونده او را مطالعه کنند ابهاماتی را مطرح کردند که هنوز نیازمند شفاف‌سازی است و پاسخ درستی به آنها داده نشده است. حمیدرضا گودرزی، یکی از وکلای محمدعلی نجفی در دومین جلسه دادگاه او با اشاره به برخی از ابهامات این پرونده گفت: وکیل محمدعلی نجفی در ابتدای اظهارات خود با تاکید بر اینکه با توجه به قتل رخ داده روحیات نجفی را در گذشته از یاد نبریم، گفت: پرونده‌های زیادی خواندم ولی در مسیر بازجویی هیچ کدام از پرونده‌ها چنین بلبشویی ندیدم. مگر می‌شود اسلحه تحویل داده شده با آنچه در صحنه است تا این حد تعارض داشته باشد؟ از اسلحه تحویل داده شده دست پلیس 5 گلوله شلیک شده است در حالی‌که در صحنه اثر 9 گلوله است. مگر می‌شود در نوع سلاح مندرج در پرونده و اسلحه فعلی تا این حد تفاوت باشد و نوع گلوله‌ها متفاوت و از همه مهم‌تر اینکه مگر می‌شود مردی ناشناس در صحنه بیاید و فردای آن روز آزاد شود و هیچ کسی نداند آن شخص چه کسی بوده است؟! نوع تیراندازی به شکلی است که درگیری میان مقتول و قاتل است. دو تیر از 9 تیر شلیک شده کشف شده ولی مابقی تیرها وجود ندارد. پرونده نقص‌های فراوانی در مسیر تحقیقات دارد.
اما شاید مهم‌ترین ابهامی که گودرزی در دومین جلسه نجفی به آن اشاره کرد به احتمال حضور فرد سومی در این قتل بر می‌گردد. وکیل متهم در این خصوص ادعا کرد: محتمل است که 4 شلیک دیگر ازسوی فردی دیگر باشد و اینکه اسلحه دوم متعلق به کیست و احتمال دو ضارب وجود دارد، ضمن آنکه در صحنه تعداد زیادی دکمه از پیراهن مردانه کنده شده بود. پرسیدم آقای نجفی شما پیراهن به تن داشتید، گفتند: خیر، من تی‌شرت به تن داشتم. همچنین تیم بررسی صحنه گفته که تیر از پشت دست خارج شده و تیم دیگر گفته تیر از کف دست خارج شده است. تیمی گفته گلوله به صورت مدور به سینه اصابت کرده و تیمی دیگر ورودی را بیضوی شکل بیان کرده است. اختلافات از زمین تا آسمان است.
پایان یک دادگاه
جلسات دادگاه نجفی هم مثل تمام دادگاه‌ها به پایان رسید و با اصرار خانواده مقتول برای قصاص شهردار سابق، حکم بدوی او بر همین اساس صادر شد؛ حکمی که همان طور پیش‌بینی می‌شد به «اعدام» ختم می‌شد. گرچه وکیل او اعلام کرد که دست از تلاش برنخواهد داشت و به حکم اعتراض خواهد کرد.
زبان به زبان شدن برخی حرف‌ها
در همان روزهایی که دادگاه نجفی در جریان بود شایعاتی در فضای مجازی منتشر می‌شد که در آنها ادعا شده بود، برادر میترا استاد قرار است با گرفتن خون‌بها رضایت خانواده او را برای عفو نجفی و نجات او از چوبه‌دار بگیرد. این عده حتی رقم‌هایی را نیز به عنوان خون‌بها مطرح می‌کردند و مدعی بودند که رقم مورد توافق برای این امر 10 میلیارد بوده است! این شایعات تا به آنجا بالا گرفت که مسعود استاد را وادار کرد تا در پستی اینستاگرامی به این اخبار واکنش نشان دهد. او در پست خود نوشت: ضمن تکذیب هر نوع مذاکره در این خصوص با آقای نجفی یا هر شخصی از سوی ایشان به اطلاع این قبیل رسانه‌ها می‌رسانم:
اولا انصافا زیبنده نیست برای جذب مخاطب به هر ریسمانی چنگ بزنید و از عوالم خیالات خویش برای آنها خبرسازی نمایید. ثانیا: با یادآوری ماده 698 قانون مجازات اسلامی، قدر مسلم این حق برای بنده و خانواده محفوظ است که در اولین فرصت از منتشرکنندگان این اخبار ناصواب شکایت نماییم.
خیلی از شهروندان و خبرنگارانی که عادت دارند در همان ابتدای صبح و بعد از بیدار شدن از خواب و حتی در زیر لحاف و پتو، گوشی‌های تلفن خود را بردارند و روزشان را با چک کردن فضای مجازی آغاز کنند، دیروز با دیدن خبری در شبکه‌های اجتماعی خواب از سرشان پرید! خبری با تیتری کوتاه: نجفی بخشیده شد. خبری که شاید با توجه به شایعات گسترده‌ای که در مورد حکم و عاقبت پرونده نجفی منتشر می‌شد، از خیلی‌ها باز هم شایعه‌ای بیش نبود ولی اخبار تکمیلی ساعت‌های بعد نشان داد که اتفاقا این ‌بار این خبر صحت دارد و شهردار تهران از اعدام رهایی پیدا کرده و فرصتی را پیدا کرده تا دوباره طعم زندگی را بچشد. بر اساس این اخبار منتشر شده گویا برادر مقتوله در پستی اینستاگرامی که صبح دیروز زده بود، اعلام کرده که بدون قید و شرط و هرگونه معامله‌ای نجفی را بخشیده است. او در این پست با مروری برآنچه طی این دو ماه بر او و خانواده‌اش گذشت، نوشته است: «قصه ما به سر رسید، قصه‌تان بی‌غصه باد.... هفتم خرداد 98 تلفنم زنگ خورد و زندگی‌مان چرخی خورد، خبر کوتاه بود و خبرنگاران زیاد. تا به خود آمدم خواهرم بود و خون و جنازه و مردی مشهور به سیاست، وزیری خوشنام، شهردار پرطمطراق سابق و معاون و مشاوری امین برای بالاترین مقام اجرایی کشور، حامی حقوق زنان ولی قاتل زن خودش. سخت بود برایم مدیریت بچه‌ای که با جنازه خون‌آلود مادرش روبه‌رو شده بود و جامه از تن دریده بود. سخت بود برایم ضجه‌های مادری که شاید تا دیروز داماد خود را دولتمردی شریف می‌دید و امروز قاتل عزیز خود. سخت بود برایم اشک‌های پدری که همیشه فرزندان خود را از ظلم به دیگران پرهیز می‌داد و امروز سینه دخترش سوراخ به گلوله داماد خود می‌دید.
استاد در ادامه به ترس‌ها و تردیدهای خود و خانواده‌اش در جریان بررسی این پرونده اشاره کرده و آورده است: کمی شاید ترسیده بودم از آن همه قدرت مرد سیاستمدار که تا دیروز فکر می‌کردم قدرتش پشت گرم خانواده مظلومم می‌شود و امروز همه آن قدرت در مقابل من و خانواده مظلومم بود. آری خواهرم با سلاحی کشته شده بود که قرار بود مقابل سلاح ناجوانمردان باشد.
آری ترسیده بودم زمانی که پلیس، قاتل را با گرمی استقبال می‌کرد و فارغ شده بود که این تصاویر برای خانواده یک شهروند عادی، داغ بر داغ می‌افزاید. اما فردای آن روز ساعت 9 صبح در دادسرا با اولیای دم نزد دادستان عادل جناب آقای دکتر شهریاری حاضر شدیم. مرد با شوکت دیروزمان را، بیچاره مرد گرفتار در پنجه عدالت دیدم که حتی قادر به تکلم صریح دیروز نبود. پدرم زیر گوشم گفت حضرت عزراییل توسط این مرد جان دخترم را گرفت و من تسلیم اراده خداوند هستم. مادرم نیز چشم در چشم او شد و گفت به خدا واگذارت کردم. فرزند مقتول هم از دادستان محترم تقاضای قصاص کرد.
برادر میترا استاد در بخش دیگری از این پست اینترنتی با اشاره به آیه 134 سوره آل‌عمران که گذشت را یکی از صفات افراد پرهیزکار می‌داند، نوشت: و اما در مورد خودم که روزی سردار گمنام و روزی سردار سپاه نام گرفتم، می‌گویم که الان نه شغلی دارم و نه رسمی که از کسی گرفته باشم. فقط فرزند روستازاده‌ای به نام کاکابرار از دیار کرمانشاهانم. از کودکی از پدر و مادرم مهرورزی آموختم و تا درجه دکتری تخصصی هوا و فضا در معتبرترین دانشگاه‌های کشور و بدون رانت تحصیل کردم. در بهمن سال 93 خانه هوا و فضای ایران را در شهرداری تهران تاسیس نمودم و الان نیز فقط مدرس دانشگاه هستم.
و بالاخره استاد در پایان این پست خبری را منتشر کرد که در کمتر از چند دقیقه به یکی از پربازدید‌کننده‌ترین اخبار فضای مجازی و سایت‌ها بدل شد. او در این بخش از پست خود نوشت: «و اما در آخر داستان‌مان به واسطه پادرمیانی بزرگان کرمانشاه و کشور و همچنین وکلای عزیزمان آقای مسعود افرازه و محمود حاج‌لویی، پدرم، مادرم و مهیارمان، آقای محمدعلی نجفی را بخشیدیم و از خون عزیزمان گذشتیم و خرسندیم که هیچ معامله‌ای با خون آن بزرگوار نکردیم که امیدوارم آقای محمدعلی نجفی در این چند صباح باقی مانده به دور از سیاست، به تزکیه نفس بپردازد. این خبر بعد از چند ساعت توسط وکلای خانواده مقتول نیز تایید شد تا مهر تاییدی باشد بر بخشودگی قطعی نجفی.»
واکنش به بخشودگی
این خبر همان طور که پیش‌بینی می‌شد با واکنش‌های فراوانی از سوی چهره‌های مختلف همراه بود. «یحیی کمالی پورنایب» رییس کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به بخشش نجفی از سوی خانواده میترا استاد: در این پرونده اما و اگرهای زیادی در حوزه مسائل سیاسی وجود داشت عده‌ای از آن بهره‌برداری سیاسی و عده‌ای بهره‌برداری اجتماعی کرده و هر کسی به زعم خود یک سری تحلیل‌ها را ارایه می‌کرد، از این جهت شاید بهترین وجه راهی است که اولیای دم انتخاب کرد. آنها با گذشت، شائبه‌های زیاد مطرح در این پرونده را برطرف کردند همچون اینکه در جامعه و فضای مجازی شائبه‌هایی مطرح می‌شد مبنی بر اینکه برای مقتول دام گذاشته تا او را قربانی مسائل سیاسی کنند یا اینکه می‌خواستند او را اعدام کنند تا به یک جریان سیاسی ضربه بزنند.
نعمت احمدی، وکیل دادگستری نیز با اشاره به نقش بزرگان اهل حق در این رضایت گفت: خانواده استاد جزو اهل حق هستند و اهل حق هم از شاخه‌های شیعی شناخته شده در غرب کشور است و پیروان زیادی دارند و اعتقادی به انتقام ندارند و بارزترین خصوصیت آنها باور به گذشت و اینکه در عفو لذتی است که در انتقام نیست را سرلوحه کار خود قرار می‌دهند.
او در ادامه با انتقاد از تندروی‌های مطرح شده در این پرونده گفت: خوشحالم با اینکه تندروی برخی رسانه‌ها را در مورد مساله پرستو و مهدورالدم بودن در این زمینه دیدیم و متاسفانه به گونه‌ای بد موضوع انعکاس پیدا کرد و یک عده‌ای آن را دامن زدند ولی نه دادگاه به آن توجه کرد و نه خانواده مقتول و نه آقای دکتر نجفی در این کوران قرار گرفت و خوشبختانه هم حرمت خانواده مقتول و هم خون آن مرحوم نگه داشته شد و مهم‌تر از همه یک الگویی در جامعه شد که در موارد دیگر اگر خدایی نکرده حادثه‌ای اتفاق افتاد جنبه حادثه‌ای بودن را بیشتر توجه کنیم تا یک عمد و قتل را.
بعد از این...
و بالاخره سوال آخر...؟ آیا با وجود رضایت اولیای دم، نجفی آزاد می‌شود یا نه؟ نعمت احمدی، وکیل دادگستری در پاسخ به این سوال با اشاره به ماده 612 کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی افزود: از لحاظ جنبه عمومی جرم نیز قانونگذار از باب اینکه یک عضو از جامعه به هر حال به وسیله فرد یا افرادی کشته شده است، مجازات 3 تا 10 سال حبس را در صورت احراز اخلال در نظم جامعه و... در نظر گرفته است. در این زمینه دو نظر وجود دارد؛ یک عده که اکثریت هستند می‌گویند دادگاه نمی‌تواند کمتر از سه سال حبس - کف مجازات - را در نظر بگیرد و عده دیگر که اقلیت هستند می‌گویند که دادگاه مخیر است که کمتر از سه سال حبس را در نظر بگیرد.