بزرگنمايي:

نسیم گیلان -
فرار بزرگ؛ افول قدرت حاکم دبی
k ٢.٢
٠
دنیای اقتصاد / متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
پوریا فیروزنژاد| دومینوی فرار زنان و دختران حاکم دبی تکمیل شد؛ شاهدخت «هیا بنت‌ حسین»، همسر ششم و آخر شیخ «محمد بن‌راشد آل‌مکتوم» در ماه گذشته به لندن گریخت و به‌طور علنی از قصد خود برای طلاق غیابی از شیخ محمد پرده برداشت. اما هیا نخستین زنی نیست که از قصر باشکوه شیخ دبی پا به فرار می‌گذارد. در جولای 2000، شاهزاده شمسه، دختر شیخ محمد که در تفرجگاه سلطنتی امارات در انگلیس همراه با خانواده حضور داشت، هرطور که بود توانست از آن محل بگریزد. او چند روزی در حومه کمبریج مخفی بود، اما در نهایت دختر جوان به دست نیروهای مخفی شیخ دستگیر و با اجبار به دبی بازگردانده شد. از آن زمان تاکنون هیچ اطلاع درستی از شمسه وجود ندارد و محتمل‌ترین سناریو آن است که او در حبس خانگی نگهداری می‌شود. شهر دبی را که شیخ محمد حاکم میلیاردر آن است، می‌توان نگین امارات‌متحده عربی لقب داد. قلمرو مملو از نفت شیخ، میزبان آسمان‌خراش‌های سر به فلک کشیده، حیات شبانه و کالاهای لوکس است.
فرار بزرگ
هیا سومین زنی است که از پادشاهی فئودالی شیخ‌محمد گریخته است. هیا به همراه دو فرزند 7 و 11 ساله خود در لندن درخواست پناهندگی کرده است. همسر 45 ساله شیخ محمد که تحصیلات عالیه دانشگاهی نیز دارد درحالی به انگلیس گریخته که 56 میلیون دلار از دارایی‌های شیخ را با خود منتقل کرده است و اکنون نیز در کاخ مجلل 150 میلیون دلاری خانواده سلطنتی دبی واقع در خیابان کاخ کنزیگتون لندن اقامت دارد. دادگاه انگلیس نیز خود را آماده می‌کند تا میزبان یکی از بزرگ‌ترین و البته جنجالی‌ترین طلاق‌های سلطنتی تاریخ باشد. گفته می‌شود که هیا با کمک دیپلمات‌های خارجی و به وسیله یک جت شخصی ابتدا به آلمان برده شده بود.
از نخستین ساعات فرار هیا، این خبر در صدر اخبار رسانه‌های جهان قرار گرفت. با این حال در میان گزارش‌های متعددی که به زوایای پنهان شخصیت شیخ محمد که موجب فرار دو دختر وی شمسه و لطیفه در سال‌های گذشته و اکنون همسر او شده است پرداخته‌اند، کانال 9 تلویزیون استرالیا در برنامه «60 دقیقه» به‌طور مفصل به بررسی ابعاد کمتر دیده شده این ماجرا از زبان یکی از اعضای خانواده سلطنتی آل مکتوم پرداخته است؛ فردی که از بستگان شمسه و لطیفه است. اگرچه برخلاف دو دختر شیخ محمد، بخت با او یار بود و توانست بیش از 10 سال پیش از بند آل مکتوم بگریزد.
فاطمه صابری پس از فرار از زندان‌های مجلل دبی اکنون خود را «مارکوس» صابری معرفی می‌کند. او همچنین در بدو خروجش از دبی تصمیم گرفت جنسیت خود را تغییر دهد. به‌نظر می‌رسد که او برای مخفی ماندن از ماموران شیخ محمد وادار شده است تا دست به چنین اقدامی بزند. مارکوس اما در ابتدای برنامه زمانی که با پرسش مجری مبنی‌بر اینکه چرا تصمیم گرفته است تا پس از سال‌ها هویتش را فاش کند روبه رو می‌شود با چشمانی نگران می‌گوید: «من نگران شمسه هستم و باید هرکاری که می‌توانم برای نجات او انجام دهم.» او در رابطه با دلیل خود برای فرار از دبی تصریح می‌کند که اگر آن زمان چنین کاری انجام نمی‌داد قطعا زنده نمی‌ماند.
دومینوی شکنجه و فرار
مارکوس همچنین یادآور می‌شود که با نظارت شیخ محمد، هیچ آزادی‌ای برای زنان وجود ندارد. او در تشریح این مورد می‌گوید: «آزادی زنان در خانواده سلطنتی به شدت محدود است و برای کسانی که جرات ایستادن در برابر این خطوط قرمز را دارند، پیامدهایی نظیر شکنجه در انتظار خواهد بود. من به‌عنوان دوست بچگی شمسه و لطیفه سکوت خود را شکسته‌ام؛ چراکه می‌دانم آن دو در خطر هستند.»
او افزود: «شمسه در آخرین گفت‌و‌گویی که با هم داشتیم به من گفت ترجیح می‌دهد بمیرد اما به زندگی در آن مکان ادامه ندهد. صحبت در این باره برای من امری ملالت‌بار و دشوار است چراکه فکر می‌کنم اقدامی برای رهایی شمسه و لطیفه انجام نداده‌ام. معتقدم همه باید هرچه در توان دارند به کار گیرند تا این دو از بند شیخ محمد رهایی یابند.» این عضو پیشین خانواده سلطنتی در مورد شمسه می‌گوید که پس از بازگردانده شدن به دبی برای هشت سال در زندان‌های آل مکتوم نگاه داشته شد.
لطیفه، خواهر شمسه در فیلم نیم ساعته‌ای که سال گذشته در فضای مجازی از خود منتشر کرد اوضاع شمسه را این‌گونه توصیف می‌کند: «شمسه همواره ازسوی پرستاران محاصره شده است و مدام در حال خوراندن داروهای آرامبخش به او هستند. این دارو برای اینکه بتوانند ذهنش را کنترل کنند به او داده می‌شود.» شاهزاده لطیفه 33 ساله خواهر تنی شمسه به حساب می‌‌آید. شیخ محمد هم‌اکنون دارای 6 همسر و 30 فرزند است. اما برنامه فرار لطیفه با قایقی به هند زمانی که سربازان مسلح او را شناسایی و دستگیر کردند و به دبی بازگرداندند، شکست خورد. او در مارس 2018 خبر تلاش برای فرار را با انتشار ویدئویی در فضای مجازی اعلام کرد. لطیفه در این فیلم و درحالی که به لنز دوربین خیره شده است از تلاش دیگر خود برای فرار در زمانی که نوجوان بوده است پرده برمی‌دارد، اما می‌گوید که او را دستگیر کردند و برای سه سال و چهار ماه در حبس قرار دادند و مدام شکنجه‌اش می‌کردند. با این حال خانواده لطیفه در واکنش به این ویدئو تاکید کردند که حال روحی و جسمی او مساعد است و در اواخر سال 2018 نیز تصویری از او منتشر شد که در کنار مری رابینسون، رئیس‌جمهور پیشین ایرلند قرار دارد. دیوید هی، وکیل حقوق بشر لندن در گفت‌و‌گو با برنامه تلویزیون استرالیا معتقد است که امکان دارد هیا پس از پی بردن به سرنوشت شمسه از دبی فرار کرده باشد.
این فعال انگلیسی حقوق بشر می‌گوید برای ماه‌ها تلاش کرده است تا جامعه جهانی در محکومیت نقض حقوق بشر توسط حاکم دبی هم‌صدا شوند و تنها چیزی که دریافت کرده سکوت بوده است. او همچنین رژیم شیخ محمد را «دیکتاتوری» می‌خواند.
دیوید هی البته به افشاگری‌های شاهزاده لطیفه در فیلم منتشر شده اشاره می‌کند و آنها را در صدور حکم حضانت دو فرزند 7 و 11 ساله به سود هیا مهم می‌داند.
رمزگشایی از زندان‌های مجلل
اما سرنخ فرار هیا را می‌توان در گفت‌و‌گوی او با یک رسانه خارجی در ماه ژانویه جست‌وجو کرد. نکته‌ای که نشان از دیدگاه او پیش از تصمیم برای خروج از کاخ شیخ دارد. هیا در این مصاحبه‌عنوان می‌کند که «اگر حتی یک لحظه هم فکر می‌کردم لطیفه را وادار به دریافت دارو می‌کنند، به هیچ‌وجه چنین شرایطی را تحمل نمی‌کردم.»
گروه «بازداشتی‌ها در دبی» که از قربانیان سقط جنین در امارات حمایت می‌کند، مدعی شده‌ است که تصمیم پرنسس هیا به خروج از کشور می‌تواند در ارتباط با ماجرای لطیفه، دختر شیخ محمد باشد.
گروه «بازداشتی‌ها در دبی» می‌گوید: «پس از فرار و بازداشت لطیفه در سال گذشته، پرنسس هیا همراه با لطیفه و مری رابینسون، رئیس‌جمهور سابق ایرلند در یک نشست خبری حاضر شدند تا موج تبلیغات منفی علیه شیخ محمد بن‌راشد در موضوع لطیفه را خنثی کنند.» این سازمان حقوق بشری که مقر آن در لندن است همچنین در بیانیه خود آورده است: «ظاهرا پرنسس هیا پس از این ماجرا اقدام به بررسی موضوع و پرسیدن سوال درباره لطیفه می‌کند. در نهایت به این نتیجه می‌رسد که دختر جوان از کودکی توسط شیخ محمد پدرش شکنجه و زندانی شده است و به او مواد تزریق می‌شد. پرنسس هیا با پی‌بردن به این موضوعات بلافاصله برنامه فرار را تدارک دید تا از خود و فرزندانش محافظت کند.»
مارکوس نیز در گفته‌های خود تایید می‌کند که به نظرش دلیل فرار هیا آن بود که در نهایت به حقیقتی که برای لطیفه رخ داده بود، پی برد. مارکوس می‌گوید که مشخص نیست لطیفه تا چه میزان مورد آزار و اذیت قرار گرفته است.
دوست کودکی لطیفه همچنین تصویری را که به‌تازگی از او در رسانه‌ها منتشر شده را بی‌روح توصیف کرد. او می‌گوید: «این تصویر بسیار آزاردهنده است، جسم لطیفه را در این تصویر می‌توان دید اما انگار که روحی برای وی باقی نمانده است. در برنامه تلویزیون استرالیا همچنین فردی به نام تینا حضور می‌یابد که از دوستان لطیفه است و نقش مهمی در برنامه او برای فرار داشته است. او می‌گوید: «ما از هیا می‌خواهیم تا از نفوذ و وجهه بین‌المللی خود برای آزادی لطیفه استفاده کند. او شاهدختی بدون آزادی و برابری است.» ثروت کنونی شیخ محمد 69 ساله حدود 15 میلیارد دلار تخمین زده می‌شود، او همچنین از کلکسیونرهای اسب‌های خاص و مسابقه‌ای و نیز از دوستان خانواده سلطنتی بریتانیا است.دیوید هی تاکید می‌کند که قدرت شیخ محمد درحال افول است؛ چراکه طی سال‌های اخیر لطیفه و اکنون هیا علیه وی به افشاگری پرداخته‌اند. دیگر ‌مانند گذشته اطرافیان شیخ از وی واهمه ندارند. اما شیخ محمد تنها حاکم دبی نیست، بلکه رئیس مجلس وزیران امارات و یکی از چهره‌های تاثیرگذار در خاورمیانه است.
او همچنین شعر می‌گوید و اغلب آنها را در وب‌سایت شعر خود منتشر می‌کند. وی برای نخستین‌بار با زبان شعر به شایعات اولیه در فرار هیا از دبی دامن زد. مضمون شعر اینگونه بود: «تو به ارزشمندترین اعتماد خیانت کردی و بازی تو فاش شد. زمان دروغگویی به پایان رسیده است و مهم نیست ما چه بودیم و تو چه هستی.» این شعر باعث شد شایعاتی درباره احتمال در خطر بودن جان پرنسس هیا مطرح شود. پس از فرار او از امارات، شیخ محمد نیز در یکی از دادگاه‌های بریتانیا پرونده‌ای را برای دریافت حق حضانت فرزندان خود علیه هیا گشوده است.
تنش در روابط لندن و دبی
فرار پرنسس هیا باعث تنش بین امارات و بریتانیا از یک طرف و اردن از طرف دیگر شده است. بریتانیا روابط نزدیکی با امارات دارد و در جنگ یمن در کنار عربستان است. اما در ماه‌های اخیر حمایت‌های غرب از ائتلاف نظامی به رهبری عربستان و کشتار غیرنظامیان مورد انتقادهای وسیع قرار گرفته است.اگر بریتانیا به پرنسس هیا پناهندگی دهد، این می‌تواند نشانه آغاز تنش‌های لندن و حاکم دبی پیرامون موضوعات حقوق‌بشری و نحوه رفتار او با زنان خانواده‌اش تعبیر شود.
استرلینگ، یکی از اعضای گروه حقوق‌بشری «بازداشتی‌ها در دبی» می‌گوید: اینکه پرنسس هیا به‌جای رفتن به اردن به اروپا فرار می‌کند یک نشانه است. وی این احتمال را مطرح می‌کند که اگر هیا به اردن می‌رفت شاید برادرش او را مجبور می‌کرد که به امارات برگردد.وی به روابط مستحکم بین امارات و اردن نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: «اردن در مقابل قطر همراه امارات بوده است. امارات سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی در اردن کرده است و قراردادهای تجاری جدیدی برای تقویت روابط بین دو کشور اخیرا امضا شده است.» حدود 250 هزار اردنی در امارات مشغول به‌کارند و از محل درآمد خود میلیون‌ها دلار روانه اردن می‌کنند و به همین علت بعید به‌نظر می‌رسد امان تمایلی به درگیری با دبی داشته باشد.