بزرگنمايي:

نسیم گیلان -
افول هژمونی دلار؟!
٠
٠
ابتکار / متن پیش رو در ابتکار منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
امروزه کشورهای سراسر جهان، دلار را وسیله‌ای برای معاملات بین‌المللی خود می‌دانند. این درحالی است که برخی از کشورها در حال جست‌وجو برای یافتن راهی هستند تا از به‏کارگیری دلار آمریکا در روابط تجاری خود اجتناب کنند. اما این اقدام تا چه میزان قابل اجرا خواهد بود؟
این روزها بسیاری از سرمایه‌گذاران، حتی خارج از آمریکا در سرمایه‌گذاری‌های خود به طرز چشمگیری از دلار آمریکا استفاده می‌کنند و این مسئله نفوذ دلار در سیستم‌های مالی جهان را نشان می‌دهد. البته این در حالی است که بسیاری از صاحب‌نظران معتقدند که پایان هژمونی دلار نزدیک است. بر این اساس برخی از کشورها در حال کاستن از موجودی دلار خود هستند. در این میان اما برخی از تحلیل‌گران بر این باور هستند که افول هژمونی دلار کمی دور از واقعیت است. چراکه این ارز علاوه‌بر اینکه ابزار مبادلات تجاری بین‌المللی بوده، معیاری برای سنجش ارزش واحدهای پولی ملی است و شکستن سلطه دلار در اقتصاد به آسانی ممکن نخواهد بود. ناگفته نماند که برخی‌ها نیز می‌گویند هیچ‏چیزی وجود ندارد که نشان دهد سیطره دلار باید تا ابد باقی بماند. همانطور که اشاره شد برخی از کشورها به دنبال راهی هستند تا بتوانند استفاده از دلار را به حداقل برسانند. در این راستا حسن روحانی، رئیس‏جمهوری روز چهارشنبه در جلسه هیئت دولت گفته بود: «برقراری روابط تجاری و اقتصادی با استفاده از پول ملی با ترکیه و روسیه و دیگر کشورها مانند عراق می‌تواند بسیاری از مشکلات را در توسعه مناسبات از میان بردارد. امروز در سطح جهان یک مبارزه جدی با دلار در حال شکل‌گیری است و با ادامه این روند، سلطه آمریکا بر بازارهای پولی و مالی جهانی و سیستم‌های بانکی تضعیف شده و از بین خواهد رفت». پایان هژمونی دلار امکان‌پذیر است؟ مهم‌ترین پرسشی است که با مطرح شده این مسائل به وجود می‌آید. این درحالی است که شمار کشورهایی که بنا دارند دلار را از مبادلات خود حذف کنند، ماه به ماه بیشتر می‌شود. با این حال آیا این به معنای افت تسلط دلار است؟ علی مزیکی، کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به اینکه نمی‌توان قابل قبول بودن دلار در جهان را سلطه واقعی دانست به «ابتکار» گفت: ما باید بدانیم که سلطه‌ای در مورد دلار وجود ندارد، به عبارتی دیگر ما یک کشور همانند دیگر کشورها بوده ‏و به اندازه خودمان دارای قدرت هستیم. این درحالی است که دلار آمریکا به دلیل اعتباری که از گذشته داشته است در میان معاملات بین‌المللی نقش مهم‌تری به خود گرفته‏، به‏نوعی مورد قبول کشورها واقع شده است. اما به معنای واقعی کلمه سلطه‌ای در میان نیست.
وی در بخشی دیگر از صحبت‌هایش افزود: البته باید اشاره کنم این ماجرا به آن معنا نیست که اقتصاد آمریکا بر تمام کشورها مسلط است، خیر، تنها به عنوان یک واحد پول میانی که ارتباطات، معاملات و مبادلات را آسان‌تر می‌کند مورد قبول کشورها قرار گرفته است.‏ البته تردیدی نیست که آمریکا از این وضعیت می‌تواند به نفع خود استفاده کند، اما استفاده آن محدود بوده و درصورت وارد کرد فشار برای استفاده بیشتر، کشورها می‌توانند به تدریج این واحد پولی را از معاملات‌شان کاهش ‌دهند. بنابراین آمریکا نیز برای استفاده از شرایط موجود با محدودیت مواجه است.
این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این پرسش که آیا می‌توان دلار را از معاملات بین‌المللی حذف کرد یا خیر؟ گفت: اینکه ما بخواهیم دلار آمریکا را کنار بگذاریم و یا نقش آن را در اقتصاد کاهش دهیم به نظر می‌رسد که کمی نادرست باشد. چراکه تمام کشورها با این واحد پولی معاملات‌شان را انجام می‌دهند و حالا چون در ارتباط با این کشور مشکلاتی وجود دارد، بخواهیم این اقدام را انجام دهیم و کشورهای دیگر را نیز با خود همراه کنیم کار ساده‌ای به نظر نمی‌رسد.
وی در ادامه افزود: ممکن است ما بتوانیم با واحد پولی دیگر با کشورهایی همچون عراق، ترکیه و‏... معاملات بین‌المللی داشته باشیم اما اینکار دشوار خواهد بود در برخی از شرایط غیرممکن! اما این درحالی است که استفاده از دلار دارای مزیتی بوده و آن مزیت، کاهش هزینه‌های مبادلات است.
این کارشناس اقتصادی در پایان یادآور شد: در روابط بین‌الملل دلار آمریکا مورد پذیرش واقع شده است. در این شرایط اگر بخواهیم با واحد پولی دیگری با کشورها مبادلات انجام دهیم ممکن است که کمی متضرر شویم. به عنوان مثال در یک مبادله با کشوری مانند عراق یا ترکیه ممکن است به جای اینکه 50 دلار از یک معامله سود دریافت کنیم، تنها 40 دلار به دست‏مان برسد و در این شرایط ما ضرر خواهیم کرد. بنابراین با توجه به این شرایط می‌توانیم نقش دلار در معاملات بین‌المللی خود را کاهش دهیم اما باید بدانیم که اقتصاد و کشور متضرر خواهند شد. در‏نهایت باید اشاره کنم که چیزی به نام سلطه دلار وجود ندارد‏ اما این ارز یک نوع ابزار هماهنگ‌کننده‌ای است که مورد قبول کشورها واقع شده است و ما باید با دنیا تعامل داشته باشیم پس نمی‌توانیم این ابزار را نادیده بگیریم.