بزرگنمايي:

نسیم گیلان -
گروکشی با پول و دیپلماسی
٢١٩
٠
صبح نو / متن پیش رو در صبح نو منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
این روزها فرانسه در میانه مناقشه میان ایران و آمریکا تلاش دارد نقش میانجی را بازی کند تا هم جایگاه سیاسی خود را در اروپا افزایش دهد و هم سرپوشی بر کاهش مشروعیت خود در میان فرانسویان باشد؛ هرچند فرانسه تاکنون میانجی منصف و بی‌طرفی نبوده اما با ارائه پیشنهادات مختلف سعی دارد ایران را پایبند به توافق هسته‌ای نگه دارد.
امانوئل مکرون در طراحی جدید آمریکا، نقشش گفت‌وگو با دولت ایران برای صبر بیشتر و کم‌نکردن تعهدات برجامی است؛ در این راستا هم اقداماتی انجام داده که در ادامه گزارش به ترتیب زمانی آن‌ را مرور می‌کنیم.
مأموریت دیدار روحانی و ترامپ
مأموریت مکرون برای واسطه‌گری میان ایران و آمریکا از شهریور 96 در نیویورک شروع شد؛ آن زمان که ترامپ خطاب به مکرون گفت: «شما با ایران رابطه خوبی دارید و می‌توانید به ایرانی‌ها بگویید اگر مایل باشند، آمریکایی‌ها تمایل دارند، با آن‌ها گفت‌وگو کنند.» مکرون هم به وی اطمینان داد تلاش خود را برای این موضوع می‌کند.
مأموریت نگه‌داشتن ایران در برجام
هرچند به‌دلیل مواضع قاطع جمهوری اسلامی، فرانسه در اولین مأموریت خود ناکام ماند؛ اما با شروع گام‌های ایران برای کاهش تعهدات برجامی نقش فرانسه برای جلوگیری از اقدامات هسته‌ای کشورمان پررنگ‌تر شد.
گام اول فرانسه
به همین منظور مکرون در نخستین اقدام «امانوئل بُن»، مشاور دیپلماتیک خود را دو بار به تهران فرستاد تا پیشنهادات فرانسه را به مقامات ایران ارائه دهد. در گزارش«رویترز» به‌نقل از کاخ الیزه آمده است: «امانوئل بُن، مشاور دیپلماتیک رییس‌جمهوری فرانسه، در تلاش برای کاهش تنش راهی تهران شده است». بن نخستین بار در خردادماه و سپس چندهفته بعد در تیرماه به تهران آمد. عراقچی، معاون سیاسی وزیرخارجه نیز درباره سفر او گفته بود: «بُن قرار است پیش از ظهر امروز با آقای علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان، دیدار و درباره آخرین وضعیت پیگیری انجام تعهدات کشورهای اروپایی در برجام و مکانیسم‌های مقابله با تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا بحث و گفت‌وگو کند.» پیشنهاد فرانسه در این ایام، طرح «توقف در برابر توقف» بود. در این طرح پیشنهادی قرار بود آمریکا در ازای توقف اقدامات بیشتر از سوی ایران برای کاستن از تعهدات برجامی، اعمال تحریم‌های بیشتر را به منظور آغاز گفت‌وگوها متوقف کند. در همین زمینه «ولیتیکو» به نقل از دیپلمات‌های اروپایی نوشت: «بن در سفر به تهران بسته‌ای تحت‌عنوان «توقف برای توقف» به مقامات ایران پیشنهاد کرده است که در آن تهران افزایش فعالیت‌های هسته‌ای خود را متوقف کرده و آمریکا نیز در طرف دیگر تحریم‌های خود علیه ایران را متوقف کند تا زمان بیشتری برای ازسرگیری مذاکرات فراهم شود.»
بهانه آمریکا
پیشنهاد فرانسه برای ترغیب ایران به اجرای این طرح آن بود که آمریکا معافیت از تحریم‌ها را برای برخی مشتری‌های نفت ایران فعال کند؛ اما این پیشنهاد از سوی آمریکایی‌ها رد شد چراکه آمریکا تحریم‌ها را آخرین حربه خود برای کشاندن ایران به پای میز مذاکرات می‌داند؛ بنابراین حاضر نشد این پیشنهاد را بپذیرد. برهمین اساس زمانی‌که دید شاید مذاکرات تهران - پاریس به نتیجه برسد، اقدامات فرانسه را زیر سؤال برد و گفت که آمریکا سخنگو ندارد!
گفت‌وگو‌های تلفنی پنج‌ساعته
بعد از این سفرها، تماس‌های تلفنی مکرون با رییس‌جمهوری کشورمان آغاز شد؛ گفت‌وگوهای تلفنی که به گفته محمود واعظی، رییس‌دفتر رییس‌جمهوری بیش از پنج ساعت بوده است.
محور اصلی این گفت‌وگوها نوعاً یافتن مسیرهای حفظ برجام و رایزنی برای منتفع شدن ایران از منافع این معاهده بوده است. در یکی از این گفت‌وگوها، مکرون پیشنهاد ورود آمریکا به مذاکرات میان ایران و گروه 1+4 را عرضه کرد. او 15تیر، یعنی یک روز قبل از آغاز گام دوم ایران، این پیشنهاد را عنوان کرد؛ آن‌طورکه عراقچی یک روز پس از آن گفت که رییس‌جمهوری کشورمان در این گفت‌وگو پیشنهاد رییس‌جمهوری فرانسه را به شرط الغای همه تحریم‌های ظالمانه علیه کشورمان پذیرفته است.
شروط ایران
سپس در ادامه مذاکرات دو کشور، عراقچی برای ارسال پیام روحانی به پاریس می‌رود که مذاکرات 10 ساعته‌ای داشت. ایران هم در این مذاکرات شروطی تعیین می‌کند که به فرانسوی‌ها ارائه می‌شود. 1- لغو همه تحریم‌های ظالمانه علیه ایران، 2-در صورت عدم‌اجرای شرط اول، پرداخت تمامی درآمد حاصل از فروش نفت (به میزان قبل از اردیبهشت 97)، 3- نبود هرگونه محدودیتی در دسترسی به منابع حاصل از درآمد نفت، 4- عدم ایجاد تعهد جدید برای ایران. همچنین در این مذاکرات ایران خواستار اعطای خط اعتباری پنج میلیاردی به ازای فروش نفت به اروپا می‌شود. اما ترامپ فقط یک خواسته دارد، آ‌ن‌هم دیدار با روحانی در همین سال میلادی است چرا که دست او در انتخابات ریاست‌جمهوری خالی است و رقبایش می‌گویند ترامپ در سیاست خارجی هیچ دستاوردی نداشته است. از همین رو زمانی‌که مذاکرات تهران- پاریس در جریان بود، آمریکا در اقدامی غیرقابل پیش‌بینی و نمایشی وزیرخارجه ایران را تحریم کرد؛ اما ترامپ برای رسیدن به این خواسته انتخاباتی یعنی دیدار با مقامات ایران حتی حاضر شد تحریم خود را دور بزند تاجایی‌که در حاشیه اجلاس جی7 از ظریف دعوت شد تا برای ادامه رایزنی‌ها به پاریس برود.
توصیه روحانی به ظریف قبل از سفر به فرانسه
با وجود آنکه وزیرخارجه ایران و هواپیمایش تحریم بودند ولی او با هواپیمای اختصاصی به اجلاس جی7 رفت؛ اما قبل از سفر از سوی رییس‌جمهوری یک توصیه به وزیرخارجه شده بود. روحانی گفته بود تحت هیچ شرایطی با آمریکا تماس نداشته باشید.
طبق همین توصیه، ظریف به محل برگزاری اجلاس نمی‌رود و برای دیدار با مکرون در شهرداری بیاریتز حاضر می‌شود. مکرون نیز با وزیر دارایی کابینه‌اش به دیدار ظریف به شهرداری می‌رود. هرچند مکرون از تمایل دیدار ترامپ با ظریف می‌گوید ولی وزیرخارجه کشورمان این درخواست را رد می‌کند. در این دیدار صحبت از اعطای خط اعتباری 15 میلیاردی به ایران در ازای پایبندی کامل ایران به توافق هسته‌ای می‌شود؛ البته این پیشنهاد فرانسه منوط به تایید آمریکاست. از قرار معلوم می‌خواهند پیشنهاد وسوسه‌برانگیزی به ایران بدهند که ایران را وادار به دیدار با ترامپ کنند. برهمین اساس «برونو لومر» وزیر دارایی فرانسه عازم واشنگتن شد تا در مورد این سازوکار با واشنگتن رایزنی و مذاکره کند.
پول به شرط دیدار با ترامپ
فرانسه ادعا کرد تمام سازکارها و فرمول‌ها برای اعطای این خط اعتباری آماده است و طی چهار ماه و در چند مرحله این پول به حساب ایران واریز می‌شود. آن‌ها توانسته بودند موافقت آمریکا را بگیرند اما «به شرط دیدار».
ایران اما بعد از خروج آمریکا از برجام که تعلل و وعده‌های پوشالی اروپا را دیده است، نمی‌خواهد از یک سوراخ دو بار گزیده شود. ایران نمی‌تواند مجدداً روی وعده‌های خیالی اروپا حساب باز کرده و رفتار خود را براساس آن تنظیم کند؛ بنابراین شرط ایران برای پذیرفتن این پیشنهاد واریز یکجای این 15 میلیارد به حسابش است.
موضع قاطع ایران
حالا هم سفر نیویورک در پیش است و مقامات آمریکا برای دیدار با مقامات ایران در حاشیه این اجلاس نقشه می‌کشند. شاید هم فرانسه ادامه مذاکرات را در نیویورک از سر بگیرد تا راحت‌تر بتواند با مقامات آمریکا هماهنگ باشد. نقشه هر چه باشد، حرف آخر را رهبر انقلاب گفته است؛ «هیچ مذاکره‌ای در هیچ سطحی بین مسوولان جمهوری اسلامی و آمریکایی‌ها اتفاق نخواهد افتاد، نه در نیویورک و نه غیر آن.»
ایران در کنار دیپلماسی و شنیدن پیشنهادات مختلف اما شروط و اصولی دارد که بر آن‌ها پایبند است و باید این اصول از سوی طرف‌های مختلف رعایت شود. بر همین اساس، وزیرامورخارجه تاکید کرده که «تهران هیچ مذاکره‌ای در زمینه بازنگری مفاد برجام انجام نخواهد داد و اصلاً امکان آن وجود ندارد». او همچنین تاکید کرده که «اگر آمریکا می‌خواهد درباره منطقه ما صحبت کند باید ابتدا درباره نقش مخرب خود در منطقه صحبت کند. ترامپ گفته که هفت تریلیون دلار در منطقه خرج و مداخله کردند که جز خسارت چیزی نداشته است. آن‌ها باید درباره برهم زدن روندهای معقول در منطقه ما صحبت کنند. آنچه رییس‌جمهوری فرانسه با شرکای آمریکایی خود ادامه می‌دهد، مربوط به فرانسوی‌ها و اتحادیه اروپاست و آنچه برای ما اهمیت دارد، اجرای تعهدات اروپا در این توافق است.»
اکنون آینده برجام به‌طور تمام و کمال به انگیزه و اراده اروپایی‌ها برای عمل به تعهدات خود بازمی‌گردد. در غیر این صورت همان‌طور که مقامات کشورمان بارها تاکید کرده‌اند، سیاست گام‌به‌گام درراستای کاهش تعهدات برجامی، ادامه خواهد یافت.