بزرگنمايي:

نسیم گیلان -
گروکشی بن‌سلمان از ثروتمندان سعودی
٦٣١
٠
دنیای اقتصاد / متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
فشار بر خانواده‌های ثروتمند عربستانی برای حضور در عرضه اولیه سهام آرامکو (شرکت دولتی نفت عربستان) آخرین برگ ولیعهد سعودی‌ها برای فروش موفق سهام این شرکت است. برخی از این خانواده‌ها مربوط به‌ افرادی هستند که محمد بن‌سلمان در سال 2017 به بهانه مبارزه با فساد ماه‌ها در هتل ریتزکارلتون زندانی و ثروتشان را بلوکه کرده بود. به آنها گفته شده ثروتشان تنها به ازای خرید سهام آرامکو آزاد خواهد شد. بن‌سلمان با این اقدام افزایش تقاضا برای سهام آرامکو و افزایش ارزش این شرکت را دنبال می‌کند تا برآوردش از ارزش آرامکو محقق شود.
سعودی‎ها آخرین برگ خود را برای فروش سهام آرامکو(شرکت دولتی نفت عربستان) رو کرده‌اند. بعد از افت‌و خیزهای بسیار و تلاش‌هایی که بعضا به بن‌بست رسیده، حال برای جذب سرمایه به زور متوسل شده‌اند. روزنامه انگلیسی زبان فایننشال تایمز روز گذشته از فشار سعودی‌ها به خانواده‌های ثروتمند این کشور برای مشارکت در عرضه اولیه سهام آرامکو خبر داد. این روزنامه به نقل از 8 منبع آگاه می‌گوید که سعودی‌ها در حال توسل به زور برای جذب خانواده‌های عربستانی در روند فروش سهام آرامکو هستند و ریاض با تعداد زیادی از خانواده‌های ثروتمند این کشور برای حضور در برنامه عرضه اولیه عمومی(IPO) سهام آرامکو تماس گرفته‌ است. منابع آگاه اعلام کرده‌اند سعودی‌ها قصد دارند که حدود 20 درصد از عرضه اولیه سهام آرامکو را خانواده‌های ثروتمند این کشور خریداری کنند. اما بخش جالب موضوع این است که برخی از خانواده‌هایی که برای خرید سهام آرامکو تحت فشار قرار گرفته‌اند، از کسانی هستند که در برنامه مبارزه با فساد محمد بن‌سلمان(ولیعهد کنونی عربستان) در سال 2017 دستگیر شدند. این افراد که از خانواده‌های ثروتمند و بازرگانان عربستانی هستند برای ماه‌ها در هتل ریتزکارلتون ریاض زندانی شده بودند و تنها بعد از تسویه حساب با دولت آزاد هستند. برخی از آنها بعد از آزادی اعلام کردند که در این مدت شکنجه شده‌اند. یکی از این سعودی‌های ثروتمند که با او برای خرید سهام آرامکو تماس گرفته شده، ولید بن طلال، میلیاردر معروفی است که سه ماه در هتل ریتزکارلتون زندانی بود و تنها زمانی آزاد شد که موافقت کرد بخش قابل توجهی از اموال خود را به دولت منتقل کند. با این حال هنوز بخش مهمی از ثروت او در عربستان سعودی بلوکه مانده است. به او گفته شده تنها در صورتی اجازه دسترسی به این اموال را دارد که از آنها برای خرید سهام آرامکو استفاده کند.
علاوه بر این، فایننشال تایمز فاش کرده که درخواست از این خانواده‌ها برای سرمایه‌گذاری در آرامکو دوستانه نبوده است. چهار منبع آگاه اعلام کرده‌اند که خانواده‌های ثروتمند سعودی هدف «قدرت»، «اجبار» و «زورگویی» خانواده سلطنتی برای خرید سهام آرامکو و تشکیل زیربنای IPO این شرکت قرار گرفته‌اند. یک سرمایه‌دار سعودی فاش کرده که با ده‌ها خانواده ثروتمند در این خصوص تماس گرفته شده است. او تعداد این خانواده‌ها را بیش از 50 عدد برآورد کرده است.
همه چیز برای پسر پادشاه
ظاهرا سعودی‌ها از این اقدام خود چند هدف را دنبال می‌کنند که تحقق برآورد دو تریلیون (هزار میلیارد) دلاری بن‌سلمان از ارزش آرامکو مهم‌ترین آن است. در واقع حضور این سرمایه‌گذاران به افزایش تقاضا برای سهام این شرکت منجر خواهد شد و این موضوع افزایش ارزش آرامکو را به دنبال خواهد داشت. در سال 2016 همزمان با انتشار برنامه «چشم‌انداز سعودی 2030» محمد بن‌سلمان اعلام کرد که قرار است حدود 5 درصد از سهام غول نفتی آرامکو را عرضه عمومی کند. او ارزش آرامکو را 2 هزار میلیارد دلار برآورد و اعلام کرد که از عرضه اولیه سهام این شرکت 100 میلیارد دلار سرمایه نصیب عربستان خواهد شد که با استفاده از آن می‌تواند در طرح‎های غیرنفتی در سراسر دنیا سرمایه‌گذاری کرده و اقتصاد این کشور را از نفت جدا کند. با این حال تحلیلگران این برآورد از آرامکو را اغراق شده دانستند؛ بسیاری ارزش این شرکت را بین یک تا 5/ 1 هزار میلیارد دلار اعلام کردند و حتی برخی چون وود مکنزی ارزش آن را کمتر از 500 میلیارد دلار دانست.
ظاهرا تحقق این برآورد برای خانواده سلطنتی اهمیت بسیاری دارد. بر اساس این گزارش، نگرانی از عدم تحقق برآورد بن‌سلمان از ارزش 2 هزار میلیارد دلاری آرامکو و به باد رفتن آبروی خانواده پادشاهی، مهم‌ترین عامل کاهش سرعت روند عرضه سهام آرامکو در سال گذشته بوده‌ است. سال پیش خبر آمد که پادشاه، سلمان بن عبدالعزیز با واگذاری سهام آرامکو مخالف است و فعلا عرضه اولیه آرامکو تعلیق شده است. برخی حتی اعلام کردند که خانواده سلطنتی این طرح را به‌طور کامل رها کرده است، در حالی که قرار بود تا پایان سال 2018 عرضه اولیه آرامکو انجام شود. در ماه‌های اخیر مجددا برنامه عرضه سهام آرامکو مطرح شد و به نظر رسید که سعودی‌ها سخت به دنبال عملی کردن آن هستند. گفته می‎شود برخی بانک‌های سرمایه‌گذاری اخیرا به ولیعهد اعلام کرده‌اند که می‌تواند به برآورد 2هزار میلیاردی خود از سهام آرامکو دست یابد. با این حال سرمایه‌گذاران نگران ریسک‌های سیاسی هستند که این شرکت را تهدید می‌کند. این ریسک‌ها بعد از حملات هفته‌ گذشته به تاسیسات آرامکو بیش از پیش نمایان شدند.
حال آن‌طور که فایننشال تایمز گزارش می‌دهد، تصمیم عربستان برای فشار به خانواده‌های ثروتمند این کشور برای حضور در عرضه اولیه سهام آرامکو آخرین نشانه از پیام روشنی است که بن‌سلمان به دنبال آن است: «پول را به من نشان بدهید.» عربستان سعودی در نظر دارد که 3درصد از سهام آرامکو یعنی60درصد عرضه اولیه را در بورس محلی این کشور که «تداول» نامیده می‎‌شود، عرضه کند. بنا بر برآورد ولیعهد از ارزش آرامکو، 3درصد از سهام این شرکت حدود 60 میلیارد دلار برای عربستان سرمایه جلب خواهد کرد. با این حال درصورت عدم استقبال ممکن است که تنها یک درصد از آرامکو در تداول به فروش برسد. از این رو آنها می‌دانند که به مشارکت صدها خانواده‌ ثروتمند و بازرگانان این کشور برای قیمت‌گذاری فروش آرامکو نیاز دارند؛ بانکداران می‌گویند خانواده‌های ثروتمند عربستان عنصر اصلی و تعیین‌کننده موفق یا ناموفق بودن عرضه اولیه سهام آرامکو هستند.
با این حال تحلیلگران بر این باورند که حتی توسل به این ترفند نیز نمی‌تواند در بلندمدت به ولیعهد سعودی‎‌ها برای تحقق وعده‌هایش کمک کند. یکی از سرمایه‌گذاران علاقه‌مند به خرید سهام آرامکو که ارزش این شرکت را 4/ 1 تا 5/ 1 میلیارد دلار بر آورد کرده است، در این‌خصوص گفته است: «اگر با ترفندهای تصنعی ارزش شرکت را بالا ببرند، در نهایت قیمت‌ها با توجه به عملکرد شرکت تعدیل خواهد شد، هیچ‌کس نمی‌تواند بازار سهام را کنترل کند.»
در این میان اهداف دیگری برای تحت‌فشار قرار دادن خانواده سلطنتی برای خرید سهام آرامکو اعلام می‌شود. به گفته برخی تحلیلگران یکی دیگر از اهداف سعودی‌ها برای جذب خانواده‌های ثروتمند در عرضه اولیه آرامکو بازگرداندن سرمایه و پول به عربستان است که احتمالا زمانی از این کشور توسط ثروتمندان خارج و در بورس‌های بین‌المللی سرمایه‌گذاری شده ‌است. همچنین جلب اعتماد شرکت‎ها و سرمایه‌گذاران خارجی برای سرمایه‌گذاری در عربستان یکی دیگر از اهداف سعودی‌ها است. بعد از دستگیری سرمایه‌داران عربستانی در سال 2017 و به‌خصوص بعد از قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد ولیعهد سعودی‌ها اعتماد سرمایه‌گذاران برای سرمایه‌گذاری در عربستان کاهش یافت. حال بازگشت خانواده‌های عربستانی به بورس این کشور می‌تواند به جلب اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی کمک کند.
سریال حمایت‌ها از IPO
اما تماس با خانواده‌های ثروتمند تنها تلاش سعودی‌ها برای عرضه موفق سهام آرامکو نبوده است. حتی پیش از حملات اخیر به قلب صنعت نفت عربستان، سعودی‌ها کمر همت بسته بودند که برای اجرای برنامه‌های تحول اقتصادی خود بودجه تامین کنند. طی 3 سالی که از اعلام این برنامه توسط محمد بن‌سلمان می‌گذرد، او دست به اقدامات بزرگی برای تحقق رویای خود زده است. در اولین گام او علی النعیمی، وزیر نفت عربستان برای بیش از دو دهه را به دلیل مخالفت با فروش سهام آرامکو کنار گذاشت و خالد الفالح را به‌جای او گماشت. با این حال، سری بودن اطلاعات آرامکو و همچنین برآوردهایی بسیار پایین‌تر از برآورد شاهزاده موانع دیگری بودند که پیش‌روی او قد علم کردند. با وجود تلاش عربستان در اوپک برای متحد کردن دیگر کشورها و کاهش عرضه، قیمت نفت نتوانست به سطوحی که مورد رضایت خانواده سلطنتی باشد، دست یابد. از این‌رو موقتا موضوع فروش سهام آرامکو مسکوت باقی ماند و در این فاصله بخش اعظم سهام شرکت پتروشیمی عربستان(سابیک) به آرامکو اختصاص یافت تا دارایی‌های این شرکت بیشتر شود. با این حال به نظر می‌رسید بن‌سلمان از روند کار چندان راضی نیست و مخالفت‌ فردی چون خالد الفالح با عرضه اولیه را در کندی کار دخیل می‌دانست. از این‌رو او حدود یک هفته پیش از حمله به تاسیسات آرامکو الفالح را از وزارت انرژی عربستان کنار گذاشت و عبدالعزیز بن‌سلمان، برادر ناتنی خود را به این سمت گماشت تا فردی نزدیک‌تر و همسوتر با خود را در وزارت نفت این کشور داشته باشد.
با این حال حمله به تاسیسات آرامکو مانع دیگری است که پیش روی ولیعهد سعودی برای تحقق رویای خود قرار گرفت. به نظر می‌رسد که بعد از حملات اخیر کار برای سعودی‌ها در مسیر عرضه اولیه سهام آرامکو بسیار دشوارتر از گذشته شده باشد. هرچند که مقامات سعودی از جمله وزیر انرژی این کشور مدعی شده‌اند که حملات بر فروش سهام آرامکو تاثیر نگذاشته است، اما برخی کارشناسان بر این باورند که این واقعه حدود 500میلیارد دلار از ارزش آرامکو کاسته است. ادوارد مویا، یک تحلیلگر نفت در این‌خصوص گفته است که «پادشاهی با مشکلات فزاینده‎‌ای روبه‌رو است. حملات اخیر تهدید یک حمله در آینده را بیشتر کرد. حال سرمایه‌گذاران خطر مداومی را بر سر منبع درآمدی آرامکو می‌بینند.»
حضور خانواده سلطنتی و قدرت آنها برای اداره 95 درصد باقی مانده آرامکو یکی دیگر از عوامل نگرانی سرمایه‌گذاران برای خرید سهام این شرکت است. گرگ پریدی، تحلیلگر پیشین انرژی در دولت آمریکا که بیش از یک دهه به بانک‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشاوره داده است، در این‌خصوص می‎‌گوید: «من فکر می‌کنم مساله آرامکو نیست. این شرکت یک پوشش حرفه‌ای و با قابلیت‌های عالی دارد. مشکل کشوری است که بر آرامکو حکمرانی می‌کند. فشارهای زیادی در حال انجام است تا به ارزش 2 هزار میلیارد دلاری ادعایی ولیعهد برسند. اما این استراتژی تنها هدف تثبیت مقام والای سلطنتی او(محمد بن سلمان) را دنبال می‌کند.» این اظهارات در واقع به این موضوع اشاره دارد که سرمایه‌گذاران می‌دانند که خواست و اهداف سیاسی و اقتصادی خانواده سلطنتی، به‌خصوص ولیعهد سعودی‌ها، بر هر اولویت و خواست شرکت آرامکو برتری دارد.
بانک‎های بزرگی چون مورگان استنلی، گلدمن ساکس و جی‌پی مورگان در عرضه اولیه آرامکو مشارکت دارند. آن‌طور که فایننشال‌تایمز گزارش می‌دهد، هفته آینده 9 بانکی که در حال تلاش برای عرضه سهام آرامکو در بورس‌های بین‌المللی هستند تحلیلگران خود را به دفتر آرامکو واقع در شرق عربستان می‌فرستند. پیش از این برخی از این بانک‌ها اعلام کرده ‌بودند که عرضه سهام آرامکو تا پایان سال جاری نشدنی است و برخی نیز بر این باور بودند که همه‌چیز برای عرضه اولیه آرامکو مهیا است و تنها به اراده خانواده سلطنتی بستگی دارد. مشخص نیست بعد از حملات اخیر چه رخ خواهد داد، برخی تحلیلگران بر این باورند که این حملات به تاخیر 6 تا 12 ماه در برنامه عرضه سهام این شرکت منجر خواهد شد. تنها گذشت زمان نشان می‌دهد که بالاخره شاهزاده سعودی با همه ترفندهایی که به‌کار می‌برد به عرضه موفق سهام آرامکو دست خواهد یافت یا خیر.