بزرگنمايي:

نسیم گیلان - سرمقاله سیاست روز/ امضای کری تضمین بود یا نه؟!
١
٠
سیاست روز / « امضای کری تضمین بود یا نه؟! » عنوان سرمقاله روزنامه سیاست روز به قلم محمد صفری است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
بازی با کلمات و جملات این روزها باب شده و گسترش یافته است، من این جمله را نگفتم، آنگونه نبود که به نقل از من گفته شد و از این دست تأییدات و تکذیبات.
اما بیشتر آن سخنان در محتوای خود همان برداشتی را دارد که مثلا یک منتقد و یا یک رسانه آن را بازگو و بازپخش کرده است، به این گونه برداشتها در عالم رسانه می گویند استنباطی، با کمی دقت در سخن آن شخص و مسئول همان برداشت استنباطی برآورد می شود که عمدتاً هم درست از آب در میآید و در مواقعی بسیار نادر است که با تکذیب آن شخصیت و مسئول روبرو می‌شود. مثلا انتخابات ریاست جمهوری پس از اوباما را به خاطر بیاورید، در آن زمان برخی اعتقاد داشتند و قاطعانه میگفتند که هیلاری کیلینتون در انتخابات ریاست جمهوری پیروز میشود و بر این باور هم بودند که اگر او پس از اوباما رئیس جمهور شود برای ایران بهتر خواهد بود.
اما آنگونه نشد که برخی سیاسیون و دولتمردان می خواستند و پیش بینی میکردند، به واقع تفاوتی هم میان کلینتون و ترامپ وجود نداشت، حاکمیت و سیستم آمریکا است که تعیین می کند رئیس جمهور باید چگونه تصمیم بگیرد و رفتار کند. جمهوری خواه و دموکرات آمریکا مصداق این ضرب و المثل هستند که میگوید؛ سر و ته یک کرباس اند. پس از امضای برجام میان ایران و 1+5 دغدغه دلواپسان! این بود که چه تضمینی وجود دارد پس از پایان دوران ریاست جمهوری باراک اوباما، دولت بعدی به این پیمان پایبند باشد؟ دغدغه درستی هم بود، چرا که اینگونه پیش بینی ها است که باعث می شود در کارهای مهم محکم کاری انجام شود. اما ظاهراً در برجام برای این مقوله هیچگونه پیش بینی صورت نگرفته بود که باعث شد دولت بعدی پس از اوباما، نه تنها برجام را اجرا نکند بلکه رسماً از آن خارج شود.
پایبند نبودن آمریکا به تعهدات برجامی خود از زمان اوباما آغاز شده بود و این روند به دوران ترامپ نیز رسید و او نیز اردیبهشت سال گذشته رسماً از توافق هسته ای خارج شد. اما دولتمردان و عزیزان وزارت خارجه که مسئولیت مذاکرات هستهای را بر عهده داشتند، هیچگاه تصور نمیکردند که آمریکا دست به چنین کاری بزند، یعنی از برجام خارج شود.
سخنان و تأکیدات آنها همواره بر این استوار بود که چنین اتفاقی نمی افتد و تضمین های لازم گرفته شده است. آقای عباس عراقچی از اعضای تیم مذاکره کننده هستهای و معاون وزیر خارجه، در 30 آذر ماه 1394 گفته بود؛ «آنچه برای ما مهم است این است که برجام در مرحله اجرا با هیچگونه خدشه و صدمهای مواجه نشود، آقای کری این تضمین را به عنوان وزیر خارجه آمریکا به صورت کتبی با امضای رسمی داده است.» از جمله آقای عراقچی می توان استنباط قاطع و قطعی کرد که او گفته است امضای جان کری برای برجام تضمین است؟ توجه داشته باشید که عراقچی معاون آقای ظریف و عضو ارشد تیم هسته ای است که امضای جان کری را تضمین اعلام کرده است. به این مفهوم که دیگر عزیزان وزارت خارجه و دولت محترم نیز چنین اعتقادی داشتند.
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه نیز شهریور 95 گفته بود، «اگر فضاسازیهای رسانهای توسط گروههای مخالف توافق هستهای در آمریکا، دوستان را نگران کرده، ما آمادگی داریم از اداره نظارت وزارت خزانهداری ایالات متحده برای بانکهایی که مایل به همکاری با جمهوری اسلامی هستند نامه آرامش بخش تهیه کنیم که بدون نگرانی بتوانند با ایران ارتباط داشته باشند.» چنین اظهار نظرات قاطعی از سوی مسئولینی که مستقیم در جریان توافق هسته ای قرار دارند، همه نشان از تضمین هایی است که این عزیران، آنها را برای راحتی خیال مردم و دولواپسان بازگو می کنند. آقای فؤاد ایزدی کارشناس و منتقد برجام 23 روز پیش از تصویب توافق هستهای در مجلس شورای اسلامی، در جلسه شورای روابط خارجی پیرامون برجام، از ظریف پرسید: پس از 18 ماه باقیمانده از دوره ریاست جمهوری اوباما هیچ یک از نامزدهایی که کاندیدای ریاست جمهوری امریکا شوند و رأی بیاورند به توافق هسته ای پایبند نخواهند ماند همچنان که کری این موضوع را تأیید کرد که توافق را پس از اوباما نقض خواهند کرد.
ایزدی همچنین از ظریف پرسید: وزیر امور خارجه امریکا 20 اسفند پارسال گفته بود که توافق هستهای از نظر حقوقی الزام آور نیست. آیا بجز مکانیزم قطعنامه روش دیگری برای الزام طرف مقابل برای اجرای برجام داریم؟
ظریف با خنده پاسخ میدهد؛«نمیتواند این کار را بکند آقای دکتر ایزدی، من به شما اطمینان میدهم. ترامپ تحریمها را برگرداند چه کسی در دنیا آنها را اجرا خواهد کرد؟!
جمع سخنان و تضمینهای آقای عراقچی و قاطعیت در اطمینان آقای ظریف چه مفهومی دارد؟
مفهوم آن این است که عزیزان وزارت خارجه، اعضای تیم مذاکره کننده هستهای و دولتمردان، بر اساس داشتهها و یافته های خود از توافقی که امضا کردهاند، تضمین های لازم گرفته شده است، طرف مقابل که در واقع آمریکا است تضمین های لازم را داده و هیچ جای نگرانی برای خروج ایالات متحده از برجام نیست.
اگر جز این برداشتی میتوان داشت، دوستان و عزیران وزارت خارجه بگویند که غیر از این است که ما برداشت کرده ایم.
آقای محمد جواد ظریف وزیر خارجه کشورمان روز سه شنبه با فعالان فضای مجازی نشست داشت، در این نشست او درباره انتساب این سخن به خود که امضای کری تضمین است، واکنش نشان داد و گفت؛
«من چه زمانی گفتم امضای جان کری سند است؟ یک نقل قول از من بیاورید که من این را گفته باشم.» ظریف افزود: «به من اتهام و افترا نزنید. من گفتم شما از بنده امضا خواستید، من امضا آوردم. دستوری که به من داده شده بود که اوباما امضا کند که من امضا گرفتم. من هیچ زمانی نگفتم امضای جان کری سند است.»
درست است که آقای ظریف هیچگاه نگفته است امضای جان کری تضمین است اما اطمینان داده و تأکید کرده که آمریکا از برجام خارج نخواهد شد حتی اگر دولت در این کشور تغییر کند.
اگر بتوان گفت که تفاوتی میان وزیر خارجه و معاونش وجود ندارد، سخن آقای عراقچی که گفته بود امضای جان کری تضمین است، نظر همه اعضای تیم مذاکره کننده هسته ای، وزیر خارجه و دیگر دست اندرکاران برجام تلقی می شود.
البته امضای اوباما و جان کاری از لحاظ جایگاه و مسائل حقوقی و بین المللی بسیار تفاوت دارد که اگر اوباما توافق هسته ای را امضا کرده باشد که از امضای جان کری باید معتبرتر باشد، آیا جز این است؟
آذر ماه سال 95 محمدجواد ظریف و تعدادی از معاونانش که به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس رفته بودند تا درباره جدیدترین وضعیت برجام بویژه پس از تمدید 10 ساله تحریم های ISA و چگونگی این پیشامد که خلاف پیش بینی های برجامی بود، توضیحاتی به نمایندگان مردم بدهند، پس از این نشست جواد کریمی قدوسی عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس، برگه هایی را به خبرنگاران داد که حاوی برخی رئوس اظهارات منتسب به ظریف در آن جلسه بود که دو جمله در آن برگه ها خودنمایی می کرد؛ «اعتراف می کنم اشتباه کردم که به حرف جان کری، وزیر خارجه آمریکا اعتماد کردم.»
اما آقای عراقچی معاون وزیر خارجه درباره امضای جان کری چه گفته بود؛ عباس عراقچی، تأکید کرده بود؛ «این نامه به امضای وزیر خارجه آمریکا رسیده که همچون نامههای با امضای رئیس هر دولت، دارای تعهد حقوقی و سیاسی برای آن کشور است». او اضافه کرد: «این یک نامه معمولی نیست. در روابط بینالملل، نامه دو نفر، تعهدآور است که یکی نامه رئیس دولت است و دیگری نامه وزیر امور خارجه. این نامه، امضای وزیر خارجه آمریکا را دارد و اجرای موفق برجام را تضمین کرده است.»
آقای ظریف وزیر خارجه کشورمان در آن نشست با فعالان فضای مجازی گفته است که «چرا باورمان شده آمریکا مهم است؟ همانطور که پهپادش از ما شکست میخورد سیاست خارجی اش هم شکست میخورد، چرا شکست پهپاد را میبینیم و سیاست خارجی را نمیبینیم؟ بله، امید به دیگری داشتن سم مهلک است، اما آیا درست است که بگوییم اگر با خارجی حرف بزنی حتما کلاه سرت میرود؟»
باور به مهم بودن آمریکا باعث شد تا دولت و دستگاه وزارت خارجه با ایالات متحده مذاکره کند، اعتماد کند و توافقی را با آن به امضا برساند که هیچ یک از بندهای آن را اجرا نکرد و سرانجام رسماً از آن خارج شد.
اکنون تفاوتی نمیکند که چه کسی گفته امضای جان کری یا باراک اوباما پای برجام تضمین است، ظریف یا عراقچی، مهم آن است که دوستان و عزیران از عملکرد اشتباه خود دفاع نکنند، این که آقای ظریف وزیر خارجه محترم کشورمان انتساب امضای جان کری تضمین است به او را تهمت و افترا میداند، آیا در اصل ماجرا خدشهای وارد شده است؟
آیا میتوان باور داشت که سخن عراقچی درباره تضمین بودن امضای جان کری در برجام یک جمله و سخن شخصی بوده است؟