بزرگنمايي:

 11 آذر ماه سالروز شهادت بزرگ‌مرد تاريخ گيلان زمين ميرزا کوچک است که با نهضت جنگل حماسه‌اي بزرگ را براي گيلان رقم زد و سرنوشت آن روزهاي اين استان را تغيير داد.

حدود يک قرن از شهادت ميرزا کوچک مي‌گذرد اما هنوز خاطره اين مرد بزرگ در گيلان و ايران اسلامي زنده و ماندگار است، ملت‌هاي آزاده دنيا با الگو از اين سردار بزرگ در حرکت و مسير آينده خود بيش از گذشته درس گرفتند.

ميرزا کوچک شخصيتي ديندار، آزاده و مبارز بود که در زمان خودش با توجه به خفقاني که وجود داشت به مبارزه با روس‌ها، قزاق و استبداد کهن انگليس و دولت وقت پرداخت و يک حرکت عظيم انجام داد و تصميم درست گرفت و سرمايه‌اي براي آزادگان کشور و آنهايي شد که در اين مسير و راه قرار گرفتند.

ميرزا يونس فرزند ميرزا بزرگ که بعدها مشهور به ميرزا کوچک خان جنگلي شد، اهل رشت بود و در سال 1298 هجري قمري در محله استادسراي اين شهر و در خانواده‌اي متوسط چشم به جهان گشود و تحصيلات مقدماتي را در مدرسه علميه حاج حسن «صالح آباد» گذراند.

ميرزا کوچک پس از مدتي در جرگه طلاب وارد مدرسه جامع شد که از لحاظ تعليمات ديني در سطحي بالاتر قرار داشت و در خلال تحصيل مقدمات فقه و اصول در مخالفت با ناروايي‌ها بي‌پروا بود به همين سبب احترام ديگر طلاب را به خود جلب کرد.

ميرزا کوچک جنگلي با نيت الهي و الگو قرار دادن مکتب امام حسين(ع) براي مبارزه با جور، ستم، استبداد و استعمار قيام کرد.

با شهادت ميرزا در روز دوشنبه 11 آذر 1300 هجري خورشيدي «سوم ربيع‌الثاني 1340 قمري» نهضت جنگل به نقطه پايان خود رسيد و جسد کوچک خان در گيلوان به دست افراد سالار شجاع برادر سردار مقتدر طالشي افتاد و يکي از آنها سر وي را جدا کرد که به نشانه پايان روزگار او، به تهران منتقل و به سردار سپه ارائه شد.

سر ميرزا در گورستان حسن‌آباد تهران در نقطه نامعلومي دفن شد که بعدها از جانب ياران جنگلي محل دفن شناسايي شد و چند سال پس از اين واقعه که گورستان حسن‌آباد شبانه‌ زير و رو مي‌شد تا تاسيسات آتش‌نشاني در آنجا مستقر شود، سر کوچک خان توسط آزاديخواهان که در لباس کارگران شب درآمده بودند ربوده شد و با کمک ميرزاخان سيگاري به رشت انتقال يافت و در اختيار کربلايي کاس آقا «حسام» معروف به خياط که از وفاداران به آزادي بود قرار گرفت که در جلسه‌اي شبانه مورد شناسايي و تاييد ياران جنگلي حاضر قرار گرفت و سپس در ايوان مرقد سليمان‌داراب به امانت سپرده شد.

در سال 1321 خورشيدي جسد ميرزا کوچک خان طبق وصيتي که کرده بود پس از تحصيل فتوا از مجتهدان زمان از گيلوان به رشت انتقال يافت و در زير تپه‌اي مقابل بقعه سليمان‌داراب به خاک سپرده شد که بعدها بر آن بارگاهي ساختند.

ميرزا کوچک براي نجات ميهن با استبداد جنگيد

مورخ و پژوهشگر حوزه جنگل درباره قيام ميرزا کوچک اظهار کرد: ميرزا در برابر اهداف روس‌ها در کشور بي‌تفاوت نبود و براي نجات ميهن به پا خواست و روحيه پرشور ميرزا مهم‌ترين عامل براي مقابله با استبداد بود.

خسرو معتضد، با بيان اينکه گيلان در زمان ميرزا کوچک خان مستعمره روسيه بود، گفت: اين امر نبايد فراموش شود ضمن اينکه ايران طبق قرارداد 1907 فروخته شده بود و ميرزا تنها با رضاخان مبارزه نکرد بلکه با چهار کشور جنگيد.

وي مبارزه با قدرت‌هاي استعمارگر خارجي را از ديگر مراحل زندگي ميرزا دانست و تصريح کرد: مبارزه با استبداد داخلي مرحله نخست مبارزات ميرزا کوچک خان و پيوستن به مشروطه بود.

اين مورخ ميرزا کوچک را مردي مذهبي خواند و افزود: ميرزا کوچک علاقه‌هاي مذهبي داشت و استخاره مي‌کرد و با خداي خود خلوت داشت و به ‌موقع موضع و اهداف دشمن در گيلان را شناسايي و در برابر آن ايستادگي کرد.

وي با تصريح بر اينکه ميرزا شعار ايران را براي ايران سر مي‌داد، يادآور شد: ميرزا از همکاري با دولت عثماني سر باز زد و عليه پان تورانيسم وارد جنگ شد.

معتضد کتاب‌هاي خاطرات سرهنگ صادق ادبي، پيش به سوي شرق، سردار جنگل، اوضاع اقتصادي ايران، بررسي وضعيت کارگران در باکو و ... را از جمله مهم‌ترين منابع معتبر براي شناخت شخصيت واقعي ميرزا کوچک خان جنگلي معرفي کرد.

وي، کتاب ايران در جنگ بزرگ، نوشته‌هاي ژنرال دانسترويل، ايراني که من مي‌شناختم، يادگار عمر، خاطرات ديوان بيگي، سفرنامه ظهيردوله، کتاب ارمنستان، آذربايجان، گرجستان از استبداد تا استقلال، قيام جنگل، نهضت جنگل و معين‌الرعاي کوشک دره‌اي را از ديگر منابع موجود براي محققان و دانشجويان معرفي کرد.

ضرورت تبيين شخصيت ميرزا کوچک براي نسل امروز جامعه

امام جمعه آستارا نيز ميرزا کوچک خان را سردار جنبش جنگل ناميد و گفت: نام اين سردار بزرگ در تاريخ تشيع گيلان مانند نگيني مي‌درخشد و راه او الگويي براي انسان‌هاي ظلم ستيز و آزادي‌خواه است.

حجت‌الاسلام کاظم حافظ‌نيا، تبيين شخصيت ميرزا کوچک براي نسل امروز جامعه را امري ضروري دانست و افزود: ميرزا کوچک مردي برآمده از بطن مردم انقلابي گيلان بود که توانست با مجاهدت و ايثار خود در دفاع از اسلام و مظلومان نام و ياد و خود را در اين مرز و بوم به يادگار بگذارد.

وي با بيان اينکه محققان و پژوهشگران بايد با تحقيق در زندگي اين روحاني مبارز آرمان‌هاي والاي شهيدان در راه اسلام را جاودانه کنند، تصريح کرد: نويسندگان و محققان بايد کتاب‌هاي زيادي درباره انقلاب ميرزا کوچک خان تهيه کنند.

امام جمعه آستارا تشريح و تبيين اهداف انقلاب جنگلي اين روحاني بزرگ را امري مهم خواند و خاطرنشان کرد: ميرزا کوچک خان افتخاري براي استان سرسبز گيلان است و مردم با شنيدن نام و ياد اين روحاني وارسته همواره احساس غرور مي‌کنند.

درخشش نام ميرزا کوچک در تاريخ گيلان و ايران 

امام جمعه موقت رشت نيز با بيان اينکه بايد تاريخ ميرزا کوچک به خوبي شنيده و درک شود تا بدانيم چه اقدام‌هاي بزرگي را انجام داد، تصريح کرد: نام ميرزا کوچک امروز براي تمام آزادگان و ملت ايران آشنا است.

حجت‌الاسلام اسماعيل پوررضا، ميرزا کوچک را فرزند حوزه خواند و يادآور شد: ميرزا کوچک لباس رزم را بر تن کرد تا با استعمار بجنگد.

انتخاب «مرگ با عزت بهتر از زندگي با ذلت» ويژگي ميرزا کوچک

نماينده مردم فومن و شفت در مجلس شوراي اسلامي نيز ميرزا کوچک را آزاده‌اي دانست که دلش جز براي رهايي ملتش از بند استبداد و استکبار نمي‌تپيد و ثابت کرد که شيعه در هر زمان احساس تکليف کند به پيروي از سرور و سالار شهيدان حضرت امام حسين (ع) عليه ظلم بپا مي‌خيزد و عاشورايي ديگر بر پا مي‌کند.

ناصر عاشوري افزود: انتخاب مرگ با عزت بهتر از زندگي با ذلت از ويژگي ميرزا کوچک بود که به تأسي از امام حسين (ع) آن را در مبارزه خود عليه استبداد به‌کار برد.

وي وظيفه مردم و مسئولان را انتقال فرهنگ ايثار و شهادت به نسل امروز عنوان کرد و گفت: تلاش تمام دلسوزان و گيلانيان بايد بر تداوم چنين حرکت‌هايي باشد.