بزرگنمايي:

پیام گیلان - رشت- اعتبارات قطره چکانی برای مرمت بقعه میراثی امیربنده کلاچای روند اجرای این پروژه را با کندی همراه کرده و این بقعه امروز چشم به راه همکاری اوقاف، میراث فرهنگی و مسئولان شهرستان است.

خبرگزاری مهر ، گروه استان ها- مهری شیرمحمدی: عصر یک روز تعطیل به قصد دیدن یکی از بقعه های میراثی شرق گیلان به سمت کلاچای می روم، بقعه ای که گفته می شود، ستون های تراش خورده و سر شیرهای چوبی سقف، یکپارچه بوده و توسط استادکاران گیلانی ساخته شده است. دیدن بقعه ای که هنوز معماری بومی گیلان را حفظ کرده و بسان معماری امامزاده های فلات ایران صاحب گنبد و مناره نشده و هنوز سفال چین است، خالی از لطف نیست.

بقعه ای که از گزند تخریب و نوسازی های بی هویت در امان ماند
در حوالی دهستان «بی بالان» و پس از مسجد این روستا، می باید به سمت «خاناپشتان» رفت. تابلوی رنگ و رو رفته ای کوچه منتهی به بقعه امامزادگان «امیر احمد و امیر حیدر» را نشانه رفته است. آنگونه که اهالی می گویند، جاده دسترسی به بقعه به تازگی آسفالت شده است. بی شک همین عدم دسترسی سبب شده تا این بنای از گزند تخریب و نوسازی های بی هویت معماری بومی در امان بماند.
حدود یک کیلومتر جلوتر، درختان آزاد تنومند شاخه های بلند خود را به تمنای نور و باران به آسمان برافراشته اند. همین درختان کهنسال آزاد مهمترین شاخصه بقعه های گیلان است که متاسفانه در نوسازی ها سرهایشان را می برند.
بعد از مسجد خاناپشتان، و در میانه گورستان محل، بقعه ای است که اگرچه مناره های طلایی سردر، نمای اصالت بقعه را ربوده، ولی خوشبختانه بنای اصلی بقعه دستخوش تغییر نشده است.
سکوت گورستان را جیرجیرک های پنهان شده لای درختان آزاد می شکند. نزدیک به بقعه، کارگر جوانی مشغول دیوار چینی است و سایه درختان پیر و تنومند، خنکای دلچسبی را به وی هدیه می دهند.
ضلع شرقی ایوان بقعه اما، داربست کشی شده و تیرک ها و نرده های چوبی بخشی از بقعه را از مکان اصلی درآورده اند و آجرهای قرمز گوشه حیاط مرمت این بقعه به سیاق معماری بومی گیلان را نوید می دهد. قفلی بر در اصلی حرم زده شده و نوشته ای که به زایران اخطار می دهد مراقب باشند.

بناهای تاریخی هویت هر جامعه است
اگرچه رنگ روی دیوارها، نشانی از اینکه این بقعه هم روزگاری بسان بقعه های شرق گیلان نقاشی های دیواری با مضامین مذهبی داشته است، دارد. اما مینو خاکپور این نظر را رد می کند و به خبرنگار مهر می گوید: تنها سند معرفی این بنای تاریخی عصر قاجار، کتاب «از آستارا تا استراباد» منوچهر ستوده بوده که وی در مشاهداتش در دهه 1340 خورشیدی حرفی از نقاشی دیواری این بقعه نزده است.
عضو هیأت علمی دانشگاه علم و فرهنگ گیلان درباره مشخصات این بنا نیز می گوید: ستون های تراش خورده این بقعه و متفاوت بودن کنده کاری، بی نظیر است. بر روی سر ستون یکی از ستون ها نام بانی نجار «استانه مبارکه استاد ابراهیم ولد، استاد عباس علی نجار» قید شده و از تاریخ درج شده یعنی «سنه 1327» متوجه می شویم قدمت بقعه امیربنده، به دوران قاجاریه بازمی گردد.
خاکپور نرده ها و درهای چوبی تراش خورده این بقعه را نیز بسیار زیبا توصیف می کند و می افزاید: بقعه دارای دو ورودی اصلی که هر کدام دارای دو لنگه می باشد. که یکی از آنها در چوبی و قدیمی و دیگری فلزی که متاخر بوده و برای حفظ امنیت تعبیه شده است. در کل بنا تنها یک پنجره در قسمت غربی بین دو در ورودی مقبره دارد.
وی همچنین با بیان اینکه بنا دارای چهار ایوان در چهار جهت بوده و دیواری چوبی بین دو مدفن قرار دارد، تصریح می کند: در داخل بقعه و در مجاورت دیوارها با فواصل معین ستون های چوبی واقع شده که عموما یک سر تیرهای سقف بر روی این ستون ها قرار داشته و سر دیگر آن بر روی ستون های ایوان قرار دارند و طارمی چوبی اطراف ایوان بقعه که به صورت مشبک با گره هشت ضلعی و مربعی به ارتفاع 50 سانتی متر ساخته شده اند.
خاکپور ضمن ابراز خرسندی از مرمت این بنا تاکید می کند: بناهای تاریخی شناسنامه های هویتی هستند که به صورت امانت و نه میراث به جا مانده از نیاکان به ما رسیده و ما وظیفه داریم از شناسنامه های هویتی خود بخوبی مراقبت کرده و به نسل های آتی برسانیم و امیدوارم مرمت این بنا با نظارت میراث فرهنگی صورت گرفته تا اصالت بنا حفظ شود.

عدم تخصیص اعتبار کافی از سوی میراث فرهنگی
پیمانکاری که مرمت بقعه امیربنده را برعهده دارد با اشاره به اینکه این بقعه در سال گذشته به دلیل تخصیص بودجه اندک به عملیات اجرایی نرسید به خبرنگار مهر می گوید: در سال جاری با هماهنگی هیات امنا، فرمانداری و اداره اوقاف شهرستان رودسر قراردادی با اداره کل میراث فرهنگی منعقد شد که هرچند اعتبار آن ناکافی است، اما تلاش داریم باکمک هیات امنا و اوقاف این بقعه را مرمت کنیم.
کامران مهرزاد برآورد هزینه مرمت این بقعه را با احتساب هزینه های سال گذشته 400میلیون تومان اعلام و می افزاید: مبلغ قرارداد با میراث فرهنگی 20 میلیون تومان است که با کسر بیمه و مالیات تنها می توان هزینه خرید آجر قرمز را از شهرستان مراغه تامین کرد.
مهرزاد بیشترین آسیب در بقعه امیربنده را نشست پی، ناشاقول شدن ستون های اصلی عنوان کرد و ادامه می دهد: فرسودگی مصالح در دیوار کرسی، سقف و شیروانی سفال بقعه مشهود است و نفوذ رطوبت در اثر آب باران به داخل بنا موجب پوسیدگی چوب ها شده است.
وی به برخی از اقدامات اولیه مرمتی اشاره و تصریح می کند: در مرحله اول با اجرای جک نگهدارنده و تمهیدات حفاظتی تمامی ستون ها و نرده ها شماره گذاری شد تا بتوانیم به دیوار کرسی و برچیدن آن و اجرای مجدد با آجر قرمز سنتی 20 در 20 اقدام کنیم.
مهرزاد در پاسخ به این سوال که تکلیف ستون های چوبی پوسیده چه می شود به خبرنگار مهر می گوید: ستون های این بقعه یکسان نیست یعنی هر استادکار به فراخور هنر دست خود، به یک شکلی ستون ها را تراش داده است.
به گفته او ستون های در ورودی تراش های بیشتری دارد و رنگ خورده بوده که به مرور زمان بخشی از آن از بین رفته است. خوشبختانه 80 درصد ستون ها سالم بوده و بخش پوسیده ستون ها که در داخل کرسی بوده برمی داریم و بخش سالم مانده را دوباره به بنا الحاق می کنیم که شکل سنتی بنا از بین نرود.
مرمتگر بقعه در مورد نرده های چوبی مشبک بنا هم اظهار می کند: پس از اجرای 4 طرف کرسی بقعه و تراز نمودن کف، تمام ستون ها را دقیق در جای خود نگه داشته و نرده ها را در محل اصلی قرار می دهیم. خوشبختانه 90 درصد نرده های بقعه سالم است و تنها نیازمند یک مرمت جزئی است هرچند که تفاوت شکل شبکه ها نشان می هد، بخشی از نرده ها قبلا تعویض شده است.

لزوم بهره گیری از ظرفیت خیران
یکی از اعضای هیات امنای این بقعه نیز در این باره به خبرنگار مهر می گوید: هیات امنای این بقعه و 6 روستای مجاور تلاش دارد از محل نذورات مردم برای مرمت بقعه میراثی امیربنده استفاده کنند که این نیازمند همکاری اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان رودسر است.
پورقربان به درآمد بالای این بقعه اشاره و می افزاید: اعضای هیات امنا آمادگی دارند که برای بازسازی و مرمت بقعه امیربنده از محل نذورت و خیرات بقعه استفاده کنند ولی از آنجا که درآمد بقعه مستقیم به حساب اداره اوقاف شهرستان واریز می شود، تلاش داریم با نظر مساعد رئیس این اداره از محل اعتبارات عمرانی اوقاف برای مرمت بقعه هزینه کنیم.
وی با تأکید برلزوم بهره گیری از کمک خیران برای مرمت این بقعه میراثی، خاطرنشان می کند: مرمت بناهای میراثی در راستای جذب گردشگری مذهبی به درآمد منطقه هم کمک می کند و در همین راستا از مسئولان استان به ویژه نماینده شهرستان رودسر در مجلس انتظار همراهی داریم.

اعتبار 30 میلیونی برای مرمت بنای تاریخی
معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان درباره این بقعه میراثی به خبرنگار مهر می گوید: بقعه میراثی امیراحمد و امیرحیدر از معدود بقعه هایی است که خوشبختانه هنوز دستخوش تغییرات در معماری بومی نشده است.
ولی جهانی ادامه می دهد: پرونده این بقعه در آبان ماه 1382 برای ثبت در فهرست بناهای میراثی کشور به سازمان میراث فرهنگی کشور ارسال شد و خوشبختانه به شماره 10588 در لیست بناهای میراثی کشور به ثبت رسیده است. بنابراین اجازه هیچ گونه تخریب و یا نوسازی داده نمی شود.
وی بر حفاظت از بناهای میراثی تاکید و می افزاید: سال گذشته اعتباری برای مرمت این بقعه کددار شد و توانستیم مرمت این بنا را آغاز کنیم. خوشبختانه امسال نیز اعتباری به مبلغ30 میلیون تومان برای مرمت این بقعه میراثی درنظر گرفته شده که امیدواریم بتوانیم اعتبارات بیشتری جذب و مرمت بنا را تکمیل کنیم.
معاونت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان خواستار همکاری بیشتر هیات امنا و اوقاف شهرستان رودسر می شود و می گوید: اگرچه بنا ثبت میراثی است، ولی متولی بناهای مذهبی اداره اوقاف است.
جهانی ابراز امیدواری می کند همانند بقعه های میراثی روستاهای متعلق محله و لیالمان لاهیجان که هیات امنا و خیرین نیز بخشی از هزینه مرمت را تامین کردند، این بقعه نیز مورد توجه اهالی منطقه قرار گیرد.