بزرگنمايي:

نسیم گیلان - رشت - آواها و نواهای گیلان که روزگاری جهان رام می کرد و زندگی آرام؛ امروز به قوت دغدغه مندان فرهنگی از خوانش گیل خوانان بر بلندای شالی های گیلان ثبت و بر الواح مدرن مانا می شوند.
بد اقبال شده ایم ؛ چنان که لالایی هایی که از دورها بر لبان مادران سرزمین شالی جاری می شد و خواب پرنیانی می بخشید تا از پسش دید فرزندان سرزمین جنگل و باران به زندگی تازه شود ، امروز کم نواتر و کم نواتر می شود و چه بسیار خوش اقبالیم اگر هنوز این نواها به رپ و جاز بیگانه های دور و نزدیک بر ذهن لهجه دار تازه مادرهای دهات ها و شهرهایمان ساری نشده و شاید دستکم به زمزمه اشعار خودی بر بالین فرزندان نو بسنده کنند.
بیم از بین رفتن زبان مادری بر دغدغه مندان فرهنگ بومی مستولی شده چنان که مفاخر دیروز و امروزمان نیز بدین دغدغه نگران بودند و زنده یاد احمد عاشورپور خواننده و آهنگساز گیلکی این دغدغه را با درد بیان می کرد و در کلیپی که امروز از وی در فضای مجازی دست بدست می شود در تمجید از زبان مادری چنین می گفت: فارسی را دوست بداریم اما به زبان مادری سخن بگوییم، هیچ قومی از زبان مادری خود در گریز نیست چرا ما چنین می کنیم .
زبان مادری که چنین باشد ، وضعیت آواها و نواها در این آشفته بازار چسبیدگی به فرهنگ مدرن که نوایش کم و کمتر می شود، پیداست؛ هزاران سال شالی، باران، رود، هیرکانیان هزاران ساله - که می روند تا با ثبت جهانی در ذهن جهانیان ماندگار شوند - تا فراز کوه ها سبز، شادمانه ها و غمانه هایی شدند جاری بر کلام این مردمان که در قامت نت و نغمه هیچ کم نداشت .
به کوشش کریم کوچکی زاد نویسنده کتاب تاریخ موسیقی گیلان، آنچه از موسیقی پیشین این سرزمین سراغ است بیشتر به روایت و افسانه می ماند و پژوهش های گیلان شناسان بیشتر در زمینه چند ترانه محلی دور می زند و یا اینکه به سفر استاد ابوالحسن خان صبا در سال 1305به رشت اشاره دارند.
استاد صبا در طول اقامت چند ساله در گیلان، نسبت به تصمیم گیری های خود در خصوص جمع آوری فولکلور و اشعار پراکنده گیلکی که اغلب با صدای بعضی محلی های گیلان خوانده می شد، جدی بود زیرا در ردیف های پر ارج خویش آهنگ های گیلکی مانند زرد ملیجه، گوسفند دوخوان، شرفشاهی را بطور کامل و پر نشاط گنجاند.
زنده یاد استاد فریدون پورضا ، زنده یاد اکبرپور، ناصر مسعودی، ناصر وحدتی، محمد بشرا، تیمور گورگین، عزت الله صمصام و ... نامدارانی هستند که فولکلور گیلان را کاویده اند و جرعه جرعه از آن به یادگار نهاده اند.
علی احمدی فر رئیس انجمن موسیقی گیلان نیز بر این عقیده استوار است که اگر در زمینه پژوهش آواها و نواهای گیلان درنگ شود، خیلی زود دیر می شود.
وی در گفت و گو با ایرنا تاکید کرد: منابع موسیقی نواحی گیلان بسیار اصیل، ناب و از طرفی آفتاب لب بام است و اگر دیر جنبیده شود، این منابع زنده بنا به قانون طبیعت از میان ما خواهند رفت و داشته های فرهنگی ما در این زمینه نحیف تر خواهد شد.
وی ادامه داد: اگرچه تنها برگزاری جشنواره ها دوای درد نیست اما بنیه مالی انجمن موسقی استان ضعیف است و نیازمند حمایت شورای شهر، شهرداری و ارگان های فرهنگیست.
اما همه خبرها بد نیست و در این میان خشنود می شویم آن گاه که معاون فرهنگی حوزه هنری گیلان از رونمایی آلبوم آواها و نواهای گیلانی خبر می دهد و می گوید: نزدیک به شش هزار دقیقه از آواها و نواهای جغرافیای فرهنگی گیلان شامل گیلان بخشی از اردبیل و غرب مازندران به سرپرستی حسین مشفق ثبت و ضبط شده است.
محمد پرحلم در گفت و گو با خبرنگار ایرنا می افزاید: گروه ثبت و ضبط آواها و نواهای گیلانی به سرپرستی مشفق شالیها ، باغ های چای پرتقال و زیتون ، جنگل ها و کو هستان ها را در نوردیده و پای خوانش گیل خوانان بر فراز شالی ها نشسته اند و آواها و نواهای شادمانه و غمانه های آنان را شنیده و پس از پالایش در هم پوشانی آنها را بر الواح مدرن امروز به ثبت رسانده اند.
وی با اشاره به این موضوع که اقدام یادشده با مشاوره بزرگان موسیقی فولکلور کشور به انجام رسیده، می افزاید: نوای کار، لالایی ، آئین ها و شادمانه های این مرزو بوم پس از پالایش در قالب 25 لوح فشرده نفیس برای مانایی این مانده های ارزشمند رونمایی و منتشر شده است.
همه شادمانه ها و غمنامه های گیلان از دل پدران و مادران این سرزمین آوا و نوا و نغمه می شد و هیچ مراسمی در دور افتاده ترین نقاط گیلان خالی از نوا و نغمه نبوده است.
موسیقی نواحی با کلام و بی کلام بخشی از داشته های فرهنگی و معنوی هر سرزمین بشمار می رود که به گفته کارشناسان موسیقی گیلان، اگر مورد اهتمام واقع نشود، روز به روز نوایش گرفته تر و غبارآلود خواهد شد.
به هر روی شایسته اهتمام است تا به همت پژوهش و تحقیق فرهنگ دوستان و فرهنگ پروران این سرزمین، آواها و نواهای گیلان که روزگاری جهان رام می کرد و زندگی آرام، رخصت خاموشی نیابند ...
1881/2007