بزرگنمايي:

نسیم گیلان - از آن جایی که 18 آوریل مصادف با 29 فروردین روز جهانی بنا و مجوطه های تاریخی نامگذاری شده است به همین بهانه به معرفی قدیمی ترین محوطه های باستانی استان گیلان پرداختیم.
به گزارش ایسنا-منطقه گیلان، بدون شک تاریخی که امروز زبان گویای تاریخ هستند، اهمیت بسزایی در کشف حقایق دوران گذشته دارند و به همین دلیل محوطه های تاریخی یکی از مناطق مورد علاقه باستان شناسان برای جستجو در فرهنگها و آئین ها به شمار می رود به گونه ای که کاوش های باستان شناسی بدون حضور و تفحص در محوطه ها و بناهای تاریخی معنایی ندارد.
در همین راستا صیانت از این محوطه ها که امروزه یکی از مناطق گردشگر پذیر در اقصی نقاط جهان هستند، اهمیت ویژه می یابد.
در ادامه به معرفی قدیمی ترین آثار و محوطه های تاریخی در گیلان می‌پردازیم:
قلعه امیر ساسان در رضوانشهر: این قلعه در ییلاق ارده شهرستان رضوانشهر واقع است که اقامتگاه ییلاقی حاکمان تالشدولاب به شمار می آمد . در فصل تابستان ییلاق های این منطقه بخش بزرگی از ساکنین روستاهای جلگه ای بخش پره سر را در خود جای می داد و بدین لحاظ این قلعه در کنار سایر جاذبه های گردشگری این منطقه واقع شده است.
مرغانه پرد (پل تخم مرغی ) کسما: این پل تاریخی در 250 متری شمال غرب روستای خطیبان و 500 متری شرق روستاهای چندسر و چوبه از توابع صومعه سرا واقع شده است. مرغانه پرد که در اصطلاح گیلکی به پل­­های تخم مرغی شکل می­گویند، بر روی رودخانه­ ی گازوربار در بخش مرکزی شهر صومعه­ سرا قرار دارد، طول پل 20 متر و عرض آن 7/3 متر است. این پل دارای یک چشمه­ی اصلی و دو چشمه­ی جانبی است. بدون شک مصالح به کار رفته در پل عامل موثری، در استحکام و استقامت در برابر سوانح طبیعی و یکی از عوامل استثنایی بنا در قرون متمادی است.
مصالح به کار رفته در پل تاریخی مرغانه پرد از سنگ در پایه‌ها، و از آجر در اطاق و دیوارهای پل با ملات آهک و ساروج است و این اثر دارای ساختی ساده و بی پیرایه بوده و بیشتر تلاش معمار به استحکام و عوامل کاربردی متوجه شده است. در گذشته از این پل برای استفاده از افراد ساکن در منطقه کوچصفهان، که در مزار برنج تردد می‌کردند، مورد استفاده قرار می‌گرفته و با توجه به موقعیت جلگه ای بودن منطقه جزء بناهایی محسوب می‌شود که هماهنگ با شرایط منطقه جلگه ای طراحی و ساخته شده است.
محوطه باستانی آق اولر- مریان تالش : روستاهای ییلاقی آق اولر و مریان در 45 کیلومتری غرب شهرستان تالش قرار دارد. این محدوده دارای آثاری تاریخی از دو دوره باستانی و معاصر می باشد . وجود قبور دخمه ای و کلان سنگها مربوط به هزاره ی اول و دوم پیش از تاریخ به تعداد فراوان در سرتاسر این منطقه پراکنده اند. کاوش های باستان شناسی پیشینه ی آثار مکشوفه در این منطقه را به اواخر هزاره ی دوم و اوایل پیش از میلاد تا دوره ی ساسانی می رساند.
مجموعه بناهای سردار امجد که شامل دو ساختمان بزرگ به عنوان کاخ های تابستانی , گرمابه , مسجد و بخشی از دیوارها و دروازه قدیمی این بناها است. در سال های اخیر سازمان میراث فرهنگی دست به ترمیم و باز سازی این بناها کرده است. مسیر دسترسی به این منطقه زیبا تماما آسفالته و مانند تمام جاده های کوهستانی دارای پیچ و خم و سر بالایی می باشد که گاه این سر بالایی ها به سراشیبی نسبتا تندی تبدیل می شود. در طول راه، کرکان رود در سمت چپ جاده قرار دارد و با عبور خود به سمت دریای خزر، به زیبایی و لطافت ذاتی این منطقه نیز جلوه ای منحصر به فرد داده است.
همچنین جنگل های هیرکانی با درختان برگ ریز از دیگر جاذبه های طبیعی منطقه آق اولر به حساب می آیند. این جنگل ها در ایام بهار و تابستان سبز و در پاییز مانند یک تابلوی نقاشی رنگارنگ است و سیمای زیبای طبیعت تالش را تزیین می کند.
دیوارهای خانه های روستایی آق اولر اغلب به رنگ سفید است و پنجره های آن به رنگ آبی رنگ آمیزی شده و پشت بام خانه ها گاه با سفال قرمز و گاه با تخته های حاصل از چوب های جنگلی که در اصطلاح محلی به آنها لت می گویند، پوشش داده شده است. این تصاویر زیبا دیدگان هر گردشگری را به خود جلب می کند. علاوه بر وجود خانه های زیبا، زندگی سرشار از امید و تلاش ساکنان خانه ها که به دنبال رمه گوسفندان و گاو ها در مزارع هم جوار حرکت می کنند، فضایی رویایی برای گردشگران با ذوق و علاقمندان به طبیعت به وجود آورده است.
صدای آبشارهای کوچک و بزرگ اطراف روستای آق اولرو نغمه پرندگان متعدد مانند نوای موسیقی از طبیعت بکر تالش به گوش گردشگران می رسد.
از آثار تاریخی آ ق اولر مانند حمام آجری مریان با گنبدی مدور و خانه های سردار امجد که از زمان گذشته به جا مانده اند را می توان نام برد.
گورستان های باستانی منطقه آق اولر که در سال های اخیر از دل خاک سر بر آورده اند، شناسنامه قوی و معتبری برای این منطقه محسوب می شود، این گورستان ها متعلق به نیمه دوم هزاره دوم قبل از میلاد می باشد و آثار مختلفی مانند ابزار آلات زندگی روزمره، سلاحهای جنگی و وسایل تزیینی از آنها یافت شده است.
غیر از این گورستان های باستانی، سه بنای معماری متعلق به دوران قاجار نیز در منطقه به چشم می خورد که یکی از آن ها کاخ ضرغام السلطنه (سردار امجد)، حاکم منطقه بوده و اکنون در حال مرمت است و به عنوان پایگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در نظر گرفته شده است.
خانه ییلاقی دیگری که به حمام آق اولر معروف است به دلیل معماری منحصر به فرد خود و به قرارگیری در منطقه ای سرسبز و زیبا از نظر مناظر طبیعی و موقعیت جغرافیایی، وضعیت ویژه‌ای در جذب گردشگر دارد.
تپه مارلیک: محوطه باستانی تپه مارلیک یا چراغعلی تپه از برجسته‌ترین دیدنی های رودبار است که در کرانه شرقی سفیدرود و در دره گوهر رود قرار دارد و قدمت آن به حدود 3000 سال پیش می‌رسد. طبق بررسی پژوهشگران، نام مارلیک از دو واژه مار و لیک (به معنی سوراخ) گرفته شده است چرا که در گذشته این منطقه محل زندگی مارها بوده است و گروهی دیگر از پژوهشگران نام مارلیک برگرفته از قوم "آمارد" (که در گذشته در این مکان زندگی می‌کردند) می‌دانند که از ترکیب دو واژه مارد (اشاره به آماردها) و لیک (قوم) ساخته شده است.
محوطه باستانی تپه مارلیک تا سال 1340 ناشناخته بود و مردم محلی، گه گاه اشیایی در آن پیدا می‌کردند و می‌فروختند تا اینکه در سال 1340 گروهی از باستان شناسان به سرپرستی عزت‌الله نگهبان به این منطقه آمدند و به کاوش آن پرداختند و مشخص شد که تپه مارلیک بقایایی ارزشمند از تمدنی باستانی را در دل خود دارد. در تپه مارلیک 25 آرامگاه کشف شد که چند استخوان انسان به همراه اشیا ارزشمندی به دست آمد.
محققان معتقدند آثار کشف شده در این منطقه به فرمانروایانی تعلق دارد که در اواخر هزاره دوم قبل از میلاد در این ناحیه حکومت می‌کردند، همچنین به دلیل وجود اشیا در آرامگاه‌ها، دریافتند که در آن زمان مردم اشیای متعلق به مردگان خود را همراه جسد آن‌ها دفن می‌کردند.
اشیای به‌دست‌آمده در محوطه باستانی تپه مارلیک شامل ظروف سفالی، دکمه‌های تزئینی، جام‌های چینی، شیشه‌ای، طلایی، نقره‌ای و مفرغی، مجسمه‌های برنزی و سفالی، شمشیرها و سرنیزه‌ها و بسیاری آثار دیگر می‌شود؛ همچنین پارچه‌هایی نیز در این منطقه کشف شد که نشان از هنر بافندگی اقوام آن زمان دارد. ممکن است تا به حال نام جام مارلیک به گوشتان خورده باشد، جام مارلیک معروف‌ترین اثر به‌دست‌آمده از تپه مارلیک به شمار می‌رود که نماد شکوه عصر آهن گیلان و هنر و فرهنگ و عقاید اقوامی است که در گذشته در این منطقه می‌زیسته‌اند. این جام معروف که 18 سانتی‌متر ارتفاع دارد از جنس طلای ناب ساخت شده است و ارتفاع نقش برجسته‌های روی آن تا 2 سانتیمتر نیز می‌رسد.
نقش درخت زندگی در وسط جام حک شده است و دو گاو بالدار در دو طرف آن نقش بسته است که در حال بالا رفتن از درخت اند. گلی زیبا در کف جام دیده می‌شود که نقشی از خورشید با پرتوهای منظم در وسط آن حک شده است و نشان از اهمیت خورشید در تاریخ و فرهنگ ایران دارد. با بازدید از محوطه باستانی تپه مارلیک قدم در تاریخ پربار گیلان خواهید گذاشت و با رمز و رازهای آشنا می‌شوید. برای دسترسی به تپه مارلیک از سمت روستای نصفی رودبار می‌توانید بروید؛ مسیر رسیدن به محوطه باستانی تپه مارلیک چشم‌اندازهای سرسبز و زیبایی دارد و آب ‌و هوای مطبوع آن نیز، این منطقه را به یکی از مقاصد مورد علاقه گردشگران و طبیعت‌گردان تبدیل کرده است.
مناره آجری گسکر (مناره بازار ): مناره آجری گسکر (مناره بازار)، یکی از مهمترین آثار تاریخی گیلان زمین و در عین حال با شکوه ترین بناهای برجای مانده از دوره سلجوقی است که در مسیر راه جاده شاه عباسی قرار گرفته است و در روستای مناره بازار در فاصله ی 9 کیلومتری غرب شهرستان صومعه سرا بنا شده است. بنای مذکور 9/15 متر ارتفاع دارد و قطر پایه ی آن حدود 3 متر و محیط آن 30/18 متر است . ورودی این بنا در جنوب غربی است که از آجر و ملات ساروج ساخته شده است . راه ورودی به داخل مناره به وسیله ی پلکانی مارپیچ با 49 پله است که در انتها به بام مسطح برج منتهی می شود . تنها تز ئین این مناره دو ردیف آجر کاری با نقوش هندسی بوده که به دلیل فرو ریختن قسمت فوقانی آن مشخص نیست در درون بنا ستونی نگهدارنده جای داده اند که پله های مارپیچ به دور آن می چرخد .ساخت این بنا را به چهل گوش چمنی نسبت می دهند . بخش بالایی آن در زلزله 1369 ویران شد. و در حال حاضر بنای مذ کور تا حدی باز سازی شده است ولی از نظر گردشگری متروک مانده است.
ضرورت ثبت و مستند سازی بناها و محوطه های تاریخی گیلان
مدیرکل اداره میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان گیلان به مناسبت فرا رسیدن روز جهانی بناها و محوطه های تاریخی گفت: یادآوری این روز موجب بالا بردن آگاهی و دانایی در مورد این موضوع میراث فرهنگی در میان مردم است.
امیر انتخابی با بیان اینکه حمایت و حفاظت از بنا ها و محوطه های تاریخی در ثبت و مستندسازی این بافت های ارزشمند و تاریخی با کوشش های اداره کل و نیز با پشتوانه مردم که صاحبان و حافظان همیشگی میراث فرهنگی هستند، ممکن و قابلیت اجرایی شدن دارد، افزود: استان گیلان، دارای بناها و محوطه های باستانی ارزشمند و گرانبهایی است و این محوطه ها شامل دوران پارینه سنگی، نوسنگی، عصر مفرغ، عصر آهن و دوران اسلامی هستند.
وی ادامه داد: محوطه های تاریخی گیلان اعم از تپه های باستانی مانند کلورز در رستم آباد و گورستان های مریان، آق اولر، دیلمان، تپه معروف مارلیک هر کدام گنجینه میراث گذشتگان ما، ارزش میراث بشری را دارا هستند.
این مقام مسئول با اشاره به این که استان گیلان از نظر بافت های ارزشمند معماری نظیر ماسوله، روستای انبوه در شهرستان رودبار قابلیت ثبت جهانی را دارا می باشند، گفت:این معماری ویژه یادآور نگاه زیبایی شناختی با تکیه بر عناصر بوم آورد و منطبق بر اقلیم و شرایط زیستی ساکنان این منطقه است که ریشه و پیشینه تاریخی دارد.
وی گفت:این میراث ارزشمند مسئولیتی سنگین و یک تلنگر قابل تفکر و همچنین تذکری جهت حفظ برای آینده بشری از گذشته های دور است تا بتوانیم این فرهنگ و تمدن کهن را به آیندگان منتقل کنیم.
انتهای پیام