بزرگنمايي:

نسیم گیلان -
روایت واقعی از گودال جنجالی رآکتور اراک
١٤٩
٠
تابناک / متن پیش رو در تابناک منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست.
به گزارش الف، تدارک سازمان انرژی اتمی، برای بازدید نمایندگان رسانه‌های موافق و منتقد دولت، در روز دوشنبه 27 خرداد ماه از سایت هسته‌ای اراک، پاسخ روشنی به یک ابهام‌زدایی از یک ادعای جنجالی بود که قلب رآکتور اراک از سیمان پر نشده است. شمار زیادی از خبرنگاران منتقد و موافق دولت که اتفاقا تعدادشان دو برابر بازدید از سایت هسته‌ای شهید احمدی روشن بود، در این تور هسته‌ای حضور داشتند و شاید دلیل این اتفاق شایعات و حاشیه‌هایی بود که در مورد رآکتور آب سنگین اراک وجود داشت.
نحوه نمایش، چینش برنامه و همچنین توضیحات فنی که مدیران و متخصصین مربوطه به خبرنگاران ارائه دادند، موجب شده بود که در مسیر بازگشت تقریبا سوالی بی‌پاسخ در ذهن خبرنگاران وجود نداشته باشد و این را می‌شد از طریق گپ و گفتی که میان خبرنگاران در مسیر بازگشت از این تور فشرده بود، ملاحظه کرد. اما یکی از جنجالی‌ترین موضوعات بعد از دستیابی به برجام، روایتی بود که برخی از منتقدین این توافق، مطرح کردند و اینکه جمهوری اسلامی ایران مجبور است در نتیجه تعهدات برجامی‌اش قلب رآکتور اراک را خارج کرده و جای آن را با سیمان پر کند، حتی در تکمیل این ادعا ها تصاویری منتشر شد که بعدها معلوم شد جعلی و فتوشاپ بوده است، موضوعی که مدیر رآکتور اراک در خلال بازدید توضیحات مبسوطی در مورد آن داد.
بدین ترتیب یک گودالی به عمق 9 متر در زیر گنبد بتونیِ محل نگه‌داری قلب رآکتور «موسوم به کالندریا» طراحی و استوانه ای بزرگ از جنس استیل درون این گودال قرار گرفته بود اما به دلیل تغییراتی که به دنبال برجام روی داد کالندریا از داخل این گودال برداشته شده و قرار شد سازه‌ای به مختصات جدید جایگزین آن شود، این حفره همان نقطه‌ای بود که با برداشت کالندریا خالی ماند که البته در درون میله های آن طبق توضیحات مدیر راکتور گچ و یا سیمان پر شد نه خود این گودال، اما این موضوع مهملی شد برای انتقاد بسیاری که گفتند رآکتور با سیمان پر شده است و این توضیحاتی بود که از سوی مسئولین مربوطه در کنار بازدید از محوطه نشان داد که این ادعاهای جنجالی دور از واقعیت است و دانشمندان ایرانی باید با کمک چین و روسیه قلب جدیدی را در این حفره جایگزین کنند اما هنوز مشخص نیست که این بازطراحی به کجا برسد و طرف‌های مقابل تا چه اندازه به تعهدات خودشان پایبند باشند.
طبق گفته مدیران رآکتور اراک، طی یک‌سال آینده بازطراحی رآکتور، باید مراحل پایانی خودش را طی کند و طبق برجام باید تجهیزات نهایی‌اش را اروپایی‌ها تامین کنند، اما به دلیل تحولاتی که در اجرای برجام رخ داده است باید منتظر تحولات بود، اگر برجام حفظ شود و اروپایی‌ها به تعهدات خود عمل کنند، این بازطراحی تکمیل می‌شود ولی اگر به توافقات خود عمل نکنند ایران به دوران قبل از برجام باز خواهد گشت. این در حالی بود که بهروز کمالوندی در ابتدای نشست با خبرنگاران تاکید کرد که ایران دیگر به سقف 130 تن تعیین شده برای حفظ ذخایر آب سنگین پایبند نخواهد بود و به تولید آب سنگین خود ادامه می‌دهد و آن را به مصارف داخلی پزشکی و صنعتی خود می‌رساند و اگر کسی خریدار آب سنگین بود بر اساس نیاز بازار و بعد از رفع نیاز داخلی اقدام به فروش آن می‌کند.
اما نکته‌ قابل توجه دیگر این است که عدم پایبندی طرفهای ایران به تعهداتشان، مانع از این نیست که دانشمندان ایرانی دست از تلاش کشیده و به انتظار کمک به برجام بنشینند، موضوعی که در بازدید از رآکتور نیز کاملا مشهود بود که روند پیشرفت‌ نه تنها متوقف نشده بلکه دستاوردهای قوی‌تری و فراتر از آب سنگین، مثل تولید آب اکسیژن 18 وجود دارد که در صنعت پزشکی به کار گرفته و گام موثری تلقی می‌شود.
طبق گفته مسئولین مربوطه تولید آب اکسیژن 18 هزینه زیادی روی دست ایران نمی‌گذارد اما به واسطه دانش و تکنولوژی بومی ایران تبدیل به محصول قابل عرضه‌ای می‌شود که مشتریان خوبی هم برای آن پیدا شده است و قیمتی بالاتر از طلا دارد. سوالی که شاید به ذهن خیلی‌ها خطور کند این است که دلیل انتخاب رآکتور در نزدیکی اراک چه بوده است، دلیل این انتخاب را باید فراوانی منابع آبی در محل رآکتور و آب و هوای خوب اراک دانست و این همان چیزی بود که در سرسبزی اراک و منطقه رویایی و بکر شهرستان خنداب نمایانگر بود که آب چه نقش مهمی در حیات و محیط زیست دارد و این موضوع موجب شده تا محلی برای برپایی رآکتور در آن مکان باشد، مکانی که در حال حاضر به خار چشم غربی‌ها تبدیل شده است.
از دیگر جذابیت‌های این بازدید، ساختمان‌های جدید و انبوهی در شهرک‌های صنعتی بود که بین خنداب و اراک قرار داشت و پرسنل زیادی که شبانه روز در حال فعالیت هستند گویای این مطلب است که حجم فعالیت‌های داخلی در رآکتور اراک تا چه اندازه در جریان است و این تدارک‌های در نظر گرفته شده نشان می‌دهد که تحقق برنامه هسته‌ای برای جمهوری اسلامی ایران بسیار حائر اهمیت بوده و ایران در تحقق برنامه‌هایش جدی است و علی‌رغم فشارها و کارشکنی‌های طرف مقابل به مسیر خود ادامه داده و شاید بتوان گفت که این موضوع موجب شده است که ایران به قدرت بومی خودش اتکا کند.
این همان چیزی که سخنگوی سازمان انرژی اتمی در نشست با خبرنگاران هم بر آن تاکید کرد که اروپایی‌ها هنوز برای تامین خواسته‌های ایران و انجام به تعهداتشان فرصت کافی دارند، اما بدانند که به سرعت زمان در حال سپری شدن است، اگر به تعهدات خود عمل نکنند، ما به کار خود ادامه خواهیم داد و بدانند، هر چه زمان بیشتر بگذرد کار سخت‌تر می‌شود، چون ایران فعالیت‌های هسته‌ای خود را متوقف نمی‌کند.