چاپ

گیلان آنلاین - آستارا - ایرنا - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گیلان گفت: منابع طبیعی و محیط زیست شمال کشور به علت کوچ جنگل نشینان به شهرها، استفاده بی رویه از سم و کود شیمیایی و ورود پسماندها در خطر افتاده و چاره مشکل، بازگشت و مشارکت جنگل نشینان در حفظ منابع ملی و اصلاح برنامه های کشاورزی است.
معرفت مصطفوی راد روز پنجشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به تاثیر دخالت های نادرست بشر در طبیعت ، وضعیت موجود ذخایر جنگلی رفع مشکلات حوزه منابع طبیعی و جنگلی شمال کشور را منوط به توجه به روشهای علمی و همکاری مردم دانست.
** آنچه با طبیعت کرده ایم
وی یاداور شد : در دهه های نه چندان دور موقع گشت و گذار در کوچه باغهای روستاها عطر گل ها مشام را و صدای پرندگان و ماکیان گوش هر رهگذری را نوازش می داد و هنگام برف سنگین و سفیدپوش شدن جنگل و دشت، پرندگان برای یافتن دانه در آسمان جلگه و شالیزارها دسته جمعی پرواز می کردند و مصرف کودهای شیمیایی و سموم دفع آفات نباتی هنوز رایج نشده بود و کاشت و برداشت برنج به صورت سنتی انجام می گرفت اما با ورود نهاده های شیمیایی و فناوری، به تدریج چهره روستاها و کشاورزی تغییر پیدا کرد.
وی تصریح کرد : ابتدا امور بر وفق مراد کشاورزان و متولیان بخش کشاورزی پیش می رفت اما آثار سوء مصرف کودهای شیمیایی به معضل جدی تبدیل شد و امروژه آثاری از تنوع و پرواز گروهی پرندگان به چشم نمی خورد و عوارض سوء مصرف و مدیریت نهاده های شیمیایی به صورت تخریب زیست بوم ها، کاهش کیفیت و حاصلخیزی زیست بوم های زراعی، شیوع بیماری های ناشناخته و صعب العلاج نظیر سرطان، روز به روز بیشتر خودنمایی می کند.
**چالش های موجود
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گیلان افزود: وجود پرندگان در دشت و جنگل، ماهی ها در دریا و تالاب ها و کرم های خاکی در مزارع، گویای سلامتی و پویایی زیست بوم های طبیعی و زراعی است و جنگل ها بدون پرندگان و دریاها در فقدان ماهی ها به ورطه نابودی کشیده می شوند و خاک زراعی بدون حشرات ، مرده تلقی می شود و در چند دهه اخیر کاربرد زیاد سم های دفع آفات نباتی و تجمع تدریجی بقایای آنها در اندام های تکثیری با عقیم کردن و مرگ خاموش پرندگان و ماهی ها سبب انقراض نسل آنها شده و تنوع و جمعیت آنها کاهش پیدا کرده است.
او گفت: آب و مواد غذایی در طبیعت دارای چرخه و زنجیره هستند و حذف تدریجی پرندگان از زنجیره غذایی منجر به افزایش تنوع و جمعیت آفات غیر معمول نظیر سوسک ها، شب پره ها و کرم های برگ خوار درختان مثمر و غیرمثمر شده و علاوه بر خسارت مکانیکی، سبب انتقال انواع بیماری ها به گیاهان سالم می شود و کاهش شمشادهای هیرکانی شمال کشور در اثر آفت شب پره و بیماری قارچی نمونه بارز این مشکلات است.
مصطفوی راد اظهار کرد: برخی آفات در شرایط فعلی منوفاژ (تکخوار یا دارای یک میزبان) و برخی دیگر پلی فاژ (چندخوار یا دارای چند میزبان) هستند و آفات منوفاژ نیز ممکن است در آینده نزدیک پلی فاژ شوند و با وجود پیآمدهای منفی شناخته شده، متاسفانه هنوز برای کنترل آفات از سموم شیمیایی استفاده و سبب نابودی بیشتر حشرات می شود و این امر ممکن است عرصه را برای ورود آفت های دیگر مهیا کند؛ همچنین کم توجهی به عوارض جانبی کودها و سموم شیمیایی، به ویژه ورود پسآب کارخانجات صنعتی، بیمارستانی و فاضلاب ها به رودخانه ها و منابع آب زیرزمینی، شیوع بیماری های سرطانی را افزایش داده است.
وی بیان کرد: کمرنگ کردن نقش مراکز خدمات کشاورزی در روستاها و تامین نشدن اعتبار و تضعیف موسسات و مراکز تحقیقات کشاورزی ضربه جبران ناپذیری بر بخش کشاورزی وارد شد و اگرچه در دولت تدبیر و امید، گام های مهمی در احیای این مراکز برداشته شده اما کافی نیست.
او ادامه داد: خروج جنگل نشینان و اسکان و استقرار آنها و احشامشان در حاشیه شهرها علاوه بر ایجاد مشکلات فرهنگی، اجتماعی و زیست محیطی منجر به تخلیه جنگل ها و تبدیل به محل امن غارتگران جنگل و قاچاقچیان چوب شده و با توجه به وسعت زیاد جنگل ها و مراتع، موقعیت جغرافیایی و صعب العبور بودن جنگلهای نواحی کوهستانی شمال و کمبود نیروی انسانی، امکان حفاظت از منابع فوق دشوار شده است.
** راهکار حل مشکلات
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گیلان افزود: ترویج کاهش استفاده از سم و کودهای شیمیایی کشاورزی، استقرار تصفیه خانه در مبادی خروجی فاضلاب ها و پسآب های کارخانجات صنعتی، کنترل کیفی و حذف سموم خطرناک از چرخه مصرف، ترویج کنترل بیولوژیکی آفات با همکاری بخش خصوصی، بهره برداری از سرخس آزولا در تولید کودهای آلی، سرمایه گذاری در تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی، احیای مراکز خدمات کشاورزی در روستاها، پرورش پرندگان کم یاب جهت کنترل جمعیت حشرات و تشکیل کارگروه تخصصی احیای جنگل ها و مراتع باید جدی گرفته شود.
وی اظهار کرد: زیست بوم های دریایی شمال کشور وضعیت نامطلوبی دارند و شمار ماهیان خاویاری و استخوانی به علت ورود پسآب کارخانجات و فاضلاب ها به داخل رودخانه ها و دریاها کاهش یافته است و وقوع پدیده اوتریفیکاسیون (کمبود اکسیژن)، ناشی از رشد گیاهان آبزی متاثر از ورود یون های نیترات و فسفات فراتر از حد ظرفیت به تالاب ها و دریاهاست.
وی بیان کرد: آلودگی ناشی از سرخس آزولا و سنبل آبی همه ساله منجر به مرگ هزاران قطعه ماهی می شود و بسیاری از تالاب ها از جمله تالاب انزلی را در معرض خطر جدی قرار داده است و برداشت بی رویه و قاچاق چوب و نظارت ضعیف بر منابع طبیعی خسارات جدی به سرمایه ملی کشور وارد کرده و تغییر الگوی میزان و پراکنش بارندگی ها ناشی از تغییر زیست بوم منطقه، محسوس است و همه ساله خسارت ناشی از سیلاب ها افزایش می یابد.
مصطفوی راد ادامه داد: حفاظت و ترمیم مراتع و جنگل ها به منظور برقراری تعادل اکولوژیک، ثبات الگوی اقلیمی، افزایش نفوذ پذیری باران به سفره های زیرزمینی و جلوگیری از وقوع سیل های ویرانگر ضروری است و جنگل ها و پوشش گیاهی می توانند نفوذ آب برف و باران به داخل سفره های زیرزمینی را تا 40 برابر افزایش دهند و فقدان پوشش گیاهی، عوارض جانبی شدیدی را در پی خواهد داشت.
سطح اراضی جنگلی شمال کشور 9.1 میلیون هکتار است و 2.1 میلیون هکتار آن را جنگل های مرغوب تشکیل می دهد در آنها درختانی با حدود سه هزار سال سن شناسایی شده است؛ در جلگه های شمال نیز حدود 100 هزار هکتار جنگل وجود دارد که در گذشته بیش از این بوده و به تدریج تخریب و کم شده است.
مصاحبه از عیسی پاشاپور **انتشار دهنده: بابایی
7124 /6030