چاپ

نسیم گیلان - رشت - مسئله قطع درختان جنگلی و قاچاق چوب بویژه در استان های شمالی، موضوعی جدید نیست و دولت با توجه به اهمیت صنابع سلولزی، برنامه های حمایتی خود را بر زراعت چوب متمرکز کرده؛ در چنین شرایطی باید با تغییر رویکردهای طبیعت‌ستیزانه، در اندیشه نجات جنگل بود.

جنگل های استان گیلان، قسمتی از جنگل های هیرکانی با تنوعی از اکوسیستم های مختلف کوهستانی، تالابی و جلگه ای است که از آخرین بازمانده های جنگل های دوران سوم زمین شناسی بوده و درختان متنوع و مختلفی را در خود جای داده و غنای گونه ای منحصربفردی دارد.
طبق آخرین آمار سازمان خواروبار جهانی (فائو) وابسته با سازمان ملل متحد که در ارزیابی جنگل های کشورهای مختلف جهان منتشر شده؛ حدود 6/6 درصد از مساحت ایران معادل 11 میلیون و 75 هزار هکتار را جنگل دربرگرفته ولی از این میزان تنها 8 / 1 درصد با وسعت 300 هزار هکتار را جنگل های طبیعی بکر و دست نخورده با تنوع زیستی بالا و پوشش غنی جنگلی تشکیل می دهد. این گزارش می افزاید که حدود 6 / 90 درصد جنگل های ایران معادل 10 میلیون و 31 هزار هکتار را نیز جنگل های طبیعی آسیب دیده تشکیل می دهند البته 7/7 درصد باقی مانده را که معادل 844 هزار هکتار است، جنگل های دست کاشت به خود اختصاص داده اند.
تغییر کاربری اراضی به کشاورزی و مسکونی، چرای بی رویه دام، اجرای طرح های عمرانی و صنعتی و همچنین آتش سوزی مهم ترین دلایل نابودی جنگل های ایران ذکر شده به طوری که طی 15 سال گذشته، بالغ بر 200 هزار هکتار از اراضی جنگلی و مرتعی مشجر کشور طعمه حریق جدی یا سطحی شده که خسارت هایی داشته است.
از مجموع افزون بر 14 هزار کیلومتر مربع مساحت گیلان؛ حدود 565 هزار هکتار جنگل، 244 هزار هکتار مرتع، حدود 125 هزار هکتار اراضی مستحدث و ساحلی، حدود 98 هزار هکتار اراضی موات و حدود یکصد هزار جلگه تشکیل می دهد. این استان زمردی سبز است که پهنه هایی از جنگل های آن، به تازگی ثبت جهانی شده از این رو، محافظت از آن اهمیتی دو چندان یافته اما با توجه به وجود صنایع سلولزی در گیلان، لازم است تدابیری اصولی در ارتباط با برداشت چوب از جنگل ها و فراهم سازی زمینه رونق دوباره زراعت چوب به عنوان جایگزین آن، اتخاذ شود.

اهمیت حمایت از زارعان چوب برای کاشت زمین های بایر
گرچه گیلان با داشتن حدود 48 هزار هکتار سطح زیر کشت صنوبر در جایگاه سوم زراعت چوب کشور قرار دارد اما این استان تا همین چند سال پیش و در 10 سال پیاپی، قطب اول زراعت چوب در کشور و بر جایگاه اول تکیه زده بود . آمارهای پنج سال گذشته نشان‌دهنده کاهش 20 هزار هکتاری وسعت سطح زیر کشت صنوبر در گیلان و به تبع آن میزان تولید چوب است اما با این وجود، به پشتوانه رونق زراعت چوب در سال های گذشته، صنایع چوبی زیادی در این استان ایجاد شده بطوری که گیلان را در سکوی نخست تولید اوراق چوبی فشرده و پالت کشور که ماده اولیه آن چوب است، قرار داده است .
کارشناسان معتقدند راکد ماندن قیمت چوب در سال های گذشته، گرایش تولیدکنندگان به تولید محصولات زودبازده تر زراعی و باغی، پایین بودن توان تولید در واحد سطح و حمایت اندک مالی از صنوبرکاران، مهم ترین دلایل کاهش سطح زراعت چوب در گیلان است. آنان می افزایند: 125 هزار هکتار چیزی حدود سه برابر سطح زیر کشت فعلی، زمین مستعد زراعت چوب در استان وجود دارد که اگر از همه زمین های مستعد برای زراعت چوب استفاده شود، سالانه حدود دو میلیون و 750 هزار متر مکعب معادل حدود سه برابر تولید فعلی در گیلان چوب تولید می شود که پاسخگوی نیاز صنایع چوبی هم خواهد بود .
کارشناسان حمایت های بیشتر از زارعان چوب را در تشویق و کاشت زمین های بایر به زراعت چوب موثر می دانند. در کنار این موضوع، شماری از صنوبرکاران نیز می گویند قیمت چوب در کشور و به تبع آن در گیلان طی چندین سال، تقریباً راکد مانده بود که از سال 95 با افزایش تقاضا، بیش از سه برابر افزایش یافت به طوری که هر تن چوب درخت صنوبر از 290 هزار تومان در سال 95، به 900 هزار تومان در سال گذشته رسید و بر این اساس صنوبرکاری در گیلان بتدریج رونق گرفته چرا که با گران تمام شدن چوب های وارداتی به علت افزایش قیمت ارز، قیمت هر مترمکعب چوب خارجی سه برابر قیمت یک متر مکعب چوب صنوبر می شود . براساس برنامه ششم توسعه؛ باید شش هزار و 600 هکتار از زمین های مستعد زراعت چوب گیلان برای توسعه سطح کشت درخت، واگذار شود .

جنگل، نیازمند ریزش و رویش
معاون اقتصادی استاندار گیلان نیز با اشاره به نیاز سه میلیون مترمکعبی چوب برای صنایع سلولزی می گوید: قانون طرح تنفس جنگل درحالی اجرایی شده که بسیاری از کارشناسان حوزه منابع طبیعی و جنگل با آن مخالف هستند چراکه جنگل را باید به عنوان یک زیستگاه نگریست که نیازمند ریزش و رویش است‌.
آرش فرزام صفت می افزاید: در شرایط خوشبینانه می‌توان 650 هزار مترمکعب چوب تولید کرد که در کنار آن 250 هزار مترمکعب نیز از طریق واردات تامین می‌شود؛ بنابراین سایر نیاز چوبی از طریق قاچاق در حال تامین شدن است که این یعنی اجرای قانون تنفس درحالی که درختان افتاده و شکسته را نیز نمی‌توان برداشت کرد به جای حفظ جنگل در حال کمک به نابودی و تخریب آن است .
وی با بیان اینکه دو راهکار برای حل مشکلات موجود اندیشیده شده، گفت: زراعت چوب یکی از اقدامات است که دولت نیز بر آن تاکید دارد و راهکار دوم نیز واردات چوب از سایر کشورهاست که در زمینه قرنطینه با توجه به اینکه در محدوده 40 کیلومتری نباید هیچ جنگلی وجود داشته باشد، هنوز با مشکل مواجه هستیم .
حمیدرضا عدل معاون فنی، امور زیربنایی و تولیدی سازمان برنامه و بودجه کشور نیز در نشستی که به تازگی با صنایع سلولزی گیلان در یکی از واحدهای صنعتی استان داشته، گفت: طرح صیانت از جنگل‌های شمال باید سال‌ها پیش اجرایی می شد اما پیشنهاد دولت این بود که برداشت از جنگل، در اختیار دولت باشد .
وی با بیان اینکه هنگام نوشتن این طرح به پیامدهای آن نیز توجه شده، متذکر شد: از همان ابتدا نیز این انتظار را داشتیم که با اجرای طرح تنفس با کمبود منابع چوب رو به رو خواهیم شد اما کشور به این نتیجه رسید که در جنگل‌های شمال دیگر بیش از این امکان برداشت وجود ندارد .
عدل با اشاره به اینکه قبل از اجرای این طرح نیز میزان چوب برداشت شده سالانه به 500 هزار مترمکعب می رسید، تصریح کرد: باتوجه به مجوزهای صادر شده برای صنایع سلولزی و سایر کارخانجات که مواد اولیه آنها از چوب تامین می‌شود؛ این تفکر وجود داشت که باید چوب مورد نیاز صنایع از روش‌های دیگری غیر از برداشت از جنگل‌ها تامین شود .

مقام اول گیلان در صنایع سلولزی‌
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت گیلان نیز در این باره می گوید: 33 هزار میلیارد ریال سرمایه‌گذاری در صنعت سلولزی گیلان انجام شده که از این میزان 18 هزار میلیارد ریال در بخش اوراق فشرده چوبی و مابقی در بخش پالت سازی و صنایع چوبی سرمایه‌گذاری شده است .
فرهاد دلقپوش میزان اشتغال ایجاد شده در این صنعت را قریب به دو هزار نفر به صورت مستقیم عنوان کرد و افزود: با راه اندازی ظرفیت‌های در دست اجرا شاهد اشتغال بیش از 700 نفر دیگر در آینده نزدیک خواهیم بود .
وی همچنین تصریح کرد: شش واحد بزرگ تولید کننده انواع اوراق فشرده چوبی با فنآوری مدرن و به روز و همچنین 101 واحد صنعتی در زمینه تولید انواع پالت چوبی هم اکنون در گیلان در حال فعالیت هستند که با این ظرفیت و با توجه به سازگاری اقلیم، گیلان می‌تواند به عنوان قطب صنعت سلولزی کشور مطرح شود .
دلقپوش با بیان اینکه جنگل‌های هیرکانی به عنوان میراث کشور باید حفظ شوند، تصریح کرد: با توجه به ظرفیت صنایع سلولزی با کمبود 55 درصدی تامین منابع مواجه هستیم که تشکیل انجمن تخصصی صنعت سلولزی می تواند بستر مناسبی را برای زراعت صنعتی چوب و رفع نیازهای توسعه این صنعت فراهم آورد .
وی از مقام اول گیلان در کشور در صنایع سلولزی با تولید دو میلیون متر مکعب در سال خبر داد و گفت: پیش بینی می شود با بهره برداری از واحدهای جدید این میزان به پنج میلیون متر مکعب می رسد که نه تنها نیاز داخلی را تامین می کند، بلکه می توانیم صادرات به اروپا هم داشته باشیم .
در عین حال اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان نیز اعلام کرده که مأموران با انجام گشت های مستمر و حضور در عرصه های ملی، برای مقابله با قاچاق محمولات جنگلی، اقدام به انجام جنگل گردشی، ایست بازرسی در محورهای مواصلاتی و احداث پاسگاه های دائمی و فصلی کرده اند ضمن آنکه با راه اندازی سامانه مانیتورینگ و نصب دوربین های مداربسته در پایگاه های مستقر در محورهای مواصلاتی به منظور رصد و پایش خودرودها، در حوزه پیشگیری از قاچاق محمولات جنگلی فعالیت دارند.
7296/‏2007/‏