چاپ

نسیم گیلان -
سرمقاله اعتماد/ سفر غیرمنتظره ظریف
٤٢
٠
اعتماد / « سفر غیرمنتظره ظریف » عنوان سرمقاله روزنامه اعتماد نوشته کوروش احمدی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
سفر محمدجواد ظریف، وزیر خارجه به بیاریتز، شهر فرانسوی محل برگزاری نشست سران کشورهای عضو گروه 7، را باید امیدوار‌کننده‌ترین لحظه طی 15 ماه اخیر در ارتباط با حرکت در جهت حفظ برجام و کاهش تنش در روابط ایران و امریکا و جلوگیری از تشدید تنش بیشتر در منطقه خلیج فارس به‌شمار آورد.
این سفر در حالی انجام می‌شود که طی حدود 2 ماه گذشته ایده‌های مکرون، رییس‌جمهور فرانسه، برای نجات برجام بین تهران و پاریس موضوع بحث بوده و آخرین بار سه روز قبل ظریف در پاریس در این مورد با مکرون گفت‌وگو کرده بود. از ماه می‌2018 که ترامپ از برجام خارج شد، منحنی تنش‌ با وجود برخی فراز و نشیب‌ها دارای حرکتی رو به بالا بوده است. در شرایطی که تا زمان تهیه این یادداشت هنوز جزییاتی از دلیل سفر ظریف اعلام نشده، با توجه به‌ تلاش‌های مکرون طی دو ماه گذشته می‌توان امیدوار بود که پاسخ‌های ترامپ به ایده‌های مکرون دلیل اصلی سفر چندساعته ظریف به بیاریتز بوده است. این پاسخ‌ها باید به گونه‌ای بوده باشد که دلیلی منطقی برای امیدواری به ادامه کار در چارچوب ایده‌های مکرون را فراهم کرده باشد. مکرون و ترامپ روز شنبه به مدت دو ساعت با هم گفت‌وگو کردند که ظاهرا بخش مهمی از آن به ایران اختصاص داشته است. ایده‌ اصلی که مکرون مد نظر دارد و صبح یکشنبه در نشست سران به آن پرداخته، ظاهرا این است که در قبال لغو بخشی از تحریم نفتی امریکا علیه ایران، مقامات ایرانی بپذیرند تا گام‌های برداشته شده در جهت کاهش پایبندی به برجام را معکوس کنند و به بطور کامل به این توافق عمل نمایند. البته طی هفته‌های گذشته از تامین اعتباری از سوی اروپا برای فعال کردن سازوکار مالی ایران- اروپا (اینستکس) نیز سخن رفته است. صرف نظر از درستی یا نادرستی این ایده‌ها، مهم این است که علی‌الاصول طرفین پذیرفته باشند که از طریق فرانسه در چنین چارچوبی گفت‌وگو کنند. در چنین صورتی، جزییات در مراحل بعدی می‌تواند موضوع مذاکره قرار گیرد. در همین رابطه، محافلی در اروپا همچنین تایید کرده‌اند که مکرون در شام شنبه شب نیز از انجام ماموریتی دیپلماتیک در ارتباط با بحران در روابط ایران و امریکا سخن گفته و آنجا نیز ترامپ مخالفتی با اقدام فرانسه نکرده است.
شواهد موجود حاکی از آن است که اگر چه ترامپ با ایده مکرون مخالفت نکرده، اما خود را به آن متعهد نیز نکرده است. اظهارات ترامپ در گفت‌وگو با خبرنگاران، به‌ویژه آنجا که از اظهارنظر در مورد ابتکار فرانسه و پیام جی 7 برای ایران (خودداری از ساختن بمب اتمی و تخفیف تنش در خلیج فارس و لزوم انجام گفت‌وگو) خودداری کرد، به گونه‌ای است که این پیش‌فرض‌ها را رد نمی‌کند. عدم رد این ایده از سوی ترامپ از دید طرف فرانسوی می‌توانسته به این معنی باشد که راه برای مذاکره بیشتر و دقیق کردن طرح باز است و ظاهرا این علت دعوت وزیر خارجه فرانسه از ظریف برای عزیمت فوری به بیاریتز بوده است. در پی تحولات دوسه ماه اخیر و اوج تنشی که طی این مدت در منطقه شکل گرفت، فرصتی که اکنون فراهم شده را باید یکی از معدود فرصت‌ها برای حرکت در جهت حل سیاسی بحران به‌شمار آورد. تحریم‌هایی که امریکا در گذشته علیه کشورهای دیگر اعمال کرده، بسیار طولانی و خسارت بار بوده است. ضروری است که حداکثر تلاش برای استفاده از این فرصت به‌منظور جلوگیری از طولانی شدن تحریم‌ها صورت گیرد. از طرفی، حضور فرانسه و مکرون نیز ویژگی خاصی به این تلاش‌ها داده است. فرانسه به لحاظ موقعیت در اروپا و جهان وزنه بسیار معتبری در مقایسه با دیگر کشورهایی است که در این رابطه کوشیده‌اند. اگر فرانسه در این مهم توفیق نیابد مشکل می‌توان تصور کرد که کشور دیگری بتواند توفیقی در این وادی به دست آورد. خودداری فرانسه از الحاق به طرح امنیت دریایی امریکا نیز زمینه مساعدی در این رابطه به وجود آورده که باید از آن بهره برد. به‌علاوه، مکرون ضمن تلاش برای داشتن رابطه کاری و دوستانه با امریکا و ترامپ، از جهاتی به سنت دوگلیسم، که از جمله بر استقلال فرانسه در قبال امریکا تاکید دارد، باور دارد. اینها و بسیاری دیگر امتیازاتی است که فرانسه از آن برخوردار است و موقعیت نسبتا ممتازی به مکرون برای پیشبرد طرح دیپلماتیکش می‌دهد. این در حالی است که عزم اروپا برای نجات برجام و خلاصی از بحرانی در جوار اروپا از یک سو و آمادگی ترامپ برای مذاکره با امید گرفتن امتیازی حتی اندک جهت استفاده در انتخابات آتی از سوی دیگر می‌توانند دلایل دیگری برای امیدواری باشند. با این حال، دعوت ظریف به بیاریتز یک قمار بزرگ برای مکرون است. شکست مکرون در این حوزه، می‌تواند کار در مورد دیگر اختلافات اروپا با امریکا به‌ویژه در مورد موضوعات تجاری را دشوارتر کند.