نسیم گیلان
تن کهنه حمام «کسما» چشم انتظار رخت احياء است
يکشنبه 2 آبان 1395 - 12:36:59 PM
مهر
fiogf49gjkf0d

گيلان انلاين- در دهستان کسماي شهرستان صومعه سرا، حمامي تاريخي وجود دارد که يادگارهايي از جنبش جنگل را در دل خود جا داده است. نقطه آغازين جنبش جنگل به رهبري ميرزا کوچک خان از «کسما» آغاز شد و «حاج احمد کسمايي» در سال هاي نخست، تمام نيروهاي مادي و معنوي خود را وقف اين جنبش آزادي خواهانه کرد.

حمامي که پدر حاج احمد ساخت و روزگاري مورد استفاده چريک هاي جنبش جنگل قرار مي گرفت؛ اين روزها حال خوشي ندارد. 115متر از مساحت آن در سال هاي اخير در اثر تعريض جاده کسما از بين رفت و با وجود آنکه سازمان ميراث فرهنگي از سال 1382 اين حمام را در فهرست آثار بناهاي ميراثي کشور به ثبت رسانده؛ ولي ترزيق قطره چکاني اعتبار مرمت، تاکنون رخت احيا بر تن کهنه حمام کسما نپوشانده است و به رغم وعده هاي فرماندار صومعه سرا و مدير ميراث فرهنگي اين شهرستان مبني بر تغيير کاربري اين حمام به عنوان موزه اسناد جنبش جنگل، امسال همايش جنبش جنگل با محوريت نقش کسما برگزار مي شود و مشکلات حقوقي پيش پاي تغيير کاربري اين بنا، همچنان مانعي بزرگ بر سر راه تغيير کاربري آن است.

تعريض جاده و تخريب نيمي از حمام تاريخي کسما

يکي از نوادگان حاج صالح کسما که در حال حاضر مسئوليت حمام را در اختيار دارد در اين باره  مي گويد: حمام در حال حاضر 200 متر زير بنا دارد ولي در اصل وسعت آن بيشتر بود و سال هاي گذشته اداره راه براي تعريض جاده، 115 متر آن را تخريب کرد.

«صمد صالحي» ادامه مي دهد:  جد بزرگ من، «حاج صالح» باني اين حمام است. حاج صالح پدر حاج احمد و حاج محمود کسما بود. حاج محمود سال 1320 بدون نظر ديگر وارثان، حمام را وقف مي کند و در حال حاضر حمام اوقافي است و به صورت 99 ساله در اجاره بنده است.

سال هاي گذشته اداره راه براي تعريض جاده، 115 متر از مساحت حمام را تخريب کرداين بازمانده از خاندان حاج صالح، قدمت حمام را به 300سال پيش نسبت مي دهد و بيان مي کند: آنگونه که از بزرگان شنيده ام، معمار حمام يک اصفهاني و يا کاشاني است ولي باني آن حاج صالح بوده که زمينش را براي ساخت يک مکان عام المنفعه در اختيار قرار داده و آنطور که شنيده ام، حمام در اواخر دوره قاجار يک بار بازسازي شده است.

اعتبارهاي قطره چکاني و آسيب به حمام کسما

صالحي با اشاره به مرمت هاي جزيي و ناقص حمام توسط سازمان ميراث فرهنگي ادامه مي دهد: از سال 82 که حمام کسما ثبت ميراثي شد، قرار بود ميراث طي دو سال به طور کامل حمام را مرمت کند. تاکنون سه بار هم اقدام به مرمت بنا کرده ولي هنوز مرمت تکميل نشده است و يک بار در سال 1388، يک بار چهار سال گذشته و همچنين پارسال مرمت هايي جزئي انجام شده است.

وي ضمن انتقاد از نحوه مرمت ميراث، ادعا دارد که اين سازمان به جاي مرمت، به بنا آسيب زده است.

صالحي اضافه مي کند: سازمان ميراث فرهنگي بخش هايي از پي و ديوارها را تخريب کرده ضمن اينکه چون اعتبارات ميراث در سال هاي ياد شده ناکافي بوده، عدم مرمت کامل بنا موجب شده در برف هاي سنگين سال هاي گذشته، به بنا آسيب هاي جدي وارد شود. به عنوان نمونه ميراث فرهنگي يک سقف کاذب روي حمام زده بود که در برف سنگين سه سال پيش، سقف دوباره خراب شد.

وي با اشاره به کاشي کاري هاي زينتي داخل حمام تصريح مي کند: در مرمت هاي ميراث بخش هايي از کاشي کاري ها هم از بين رفته است.

ثبت ملي حمام کسما در شهريور 1382

کارشناس مسئول ثبت بناهاي ميراثي گيلان، قدمت حمام تاريخي کسما را به اواسط قاجار مي رساند و توضيح مي دهد: متأسفانه ورودي و سربينه حمام در سال هاي گذشته در اثر تعريض جاده از بين رفته است.

سيد مهدي ميرصالحي مي افزايد: با توجه به کوچکي دهستان کسما، اگر چه اين حمام فاقد تزيينات داخلي بناست با اين وجود، سازمان ميراث فرهنگي توانست اين اثر ميراثي را  در 11شهريور 1382 و به شماره 9941 در فهرست بناهاي ميراثي کشور به ثبت برساند.

100ميليون اعتبار براي مرمت حمام کسما نياز است

مدير ميراث فرهنگي شهرستان صومعه سرا نيز  قدمت دقيق حمام را نمي داند ولي تاييد مي کند که حمام کسما تا کنون در سه مرحله توسط سازمان ميراث فرهنگي مرمت شده اما به دليل تخصيص اعتبارهاي محدود، هنوز مرمت بنا تکميل نشده است.

عليرضا مهرگان مي گويد: براي تکميل نهايي به منظور تغيير کاربري حمام کسما، سازمان ميراث فرهنگي نيازمند 100 ميليون تومان اعتبار است و با توجه به کمبود اعتبارهاي ميراث فرهنگي، با فرماندار صومعه سرا و نماينده اين شهرستان در مجلس شوراي اسلامي مذاکره کرده ايم تا بخشي از اعتبار مرمت حمام را از منابع شهرستان تامين کرده و پس از مرمت، مديريت و تغيير کاربري حمام تحويل دهياري کسما داده شود.

وي وعده مي دهد حمام کسما به عنوان موزه جنبش جنگل تغيير کاربري مي دهد و مي افزايد: در همين رابطه يکي از فرهنگيان کسما اعلام آمادگي کرده، اسنادي را که در مورد نقش کسما در جنبش جنگل جمع آوري کرده است؛ در اين حمام و يا سازه اي در جوار اين بنا به نمايش درآورد.

براي تکميل نهايي به منظور تغيير کاربري حمام کسما، سازمان ميراث فرهنگي نيازمند 100 ميليون تومان اعتبار است و با توجه به کمبود اعتبارهاي ميراث فرهنگي، با فرماندار صومعه سرا و نماينده اين شهرستان در مجلس شوراي اسلامي مذاکره کرده ايم تا بخشي از اعتبار مرمت حمام را از منابع شهرستان تامين کرده و پس از مرمت، مديريت و تغيير کاربري حمام تحويل دهياري کسما داده شوددرصورت رفع موانع حقوقي، حمام به دهياري واگذار مي شود

هر چند «صمد صالحي» - مالک فعلي حمام- از نشست اخير خود با فرماندار شهرستان صومعه سرا و مديريت ميراث فرهنگي اين شهرستان خبر مي دهد و اذعان مي دارد که فرماندار به منظور تکميل نهايي و تغيير کاربري حمام وعده هاي خوبي به وي داده  ولي فرماندار شهرستان صومعه سرا مي گويد: تا مشکلات حقوقي اين حمام حل نشود، نمي توان براي تغييرکاربري آن بودجه اي تخصيص داد.

«حسين اسماعيل پور» از موانع حقوقي بر سر راه تغيير کاربري حمام خبر داده و توضيح مي دهد: حمام در حال حاضر اوقافي است و در اجاره فرد ديگري است. براي مرمت و تغيير کاربري حمام کسا، فرمانداري آمادگي دارد تا بخشي از اعتبارات شهرستان را بدين منظور هزينه کند ولي در گام نخست مي بايد موانع حقوقي آن برطرف شود.

وي مي افزايد: در همين زمينه نشستي با حضور دهيار کسما، فردي که حمام را در اجاره دارد و مدير ميراث فرهنگي شهرستان صومعه سرا داشته ايم و در صورتي که اين موانع برطرف شود، فرمانداري شهرستان صومعه سرا براي تخصيص اعتبار مرمت آمادگي دارد.

فرماندار صومعه سرا يادآور مي شود: يک سرمايه گذار بخش خصوصي هم در اين زمينه اعلام آمادگي کرده و طرحي به منظور تغيير کاربري حمام تاريخي کسما به سفره خانه و فروش صنايع دستي و بومي محلي گيلان ارائه داده است.

تغيير کاربري در صورت توافق

با اينکه صمد صالحي وقفنامه زميني را که حمام در آن ساخته شده، برساخته وراث مي داند ولي دهيار کسما عقيده دارد عرصه حمام توسط حاج صالح کسمايي وقف شده است.

«دامون حسني» درباره پيشينه تاريخي اين حمام، به نقل از سالخوردگان محل مي گويد: آنگونه که شنيده ام، يکي از شاهزادگان قجري، هنگام عبور از اين منطقه در منطقه اي موسوم به «قصاب سرا» اُتراق مي کند و متوجه مي شود که اهالي اين منطقه فاقد حمام عمومي هستند و براي استحمام در منازل شخصي در مضيقه اند. به همين دليل دستور مي دهد حمامي بسازند و حاج صالح زمين خود را بدين منظور وقف مي کند.

وي مي افزايد: ما با اداره اوقاف شهرستان صومعه سرا مذاکره کرده ايم و به نتايج خوبي هم رسيده ايم و پس از آنکه فرمانداري قبول کرد اداره حمام با دهياري باشد؛ مي توانيم براي تغيير کاربري اقدام کنيم.

هرچند دهيار کسما  به تغيير کاربري زودهنگام حمام کسما اميدوار است با ين حال اجاره دار حمام معتقد است سازمان ميراث فرهنگي به ملک آسيب زده و توافق با دهيار منوط به کسب رضايت وي است.

هرچقدر به آذرماه نزديک مي شويم، خاطره جنبش جنگل که بذرش در جنگل هاي تولم پاشيده شد؛ بيشتر تداعي مي شود و خاطره مرد متمکن کسمايي که حمايت هاي مادي و معنوي خود را از جنبش دريغ نکرد و اواخر عمر را در فقر و تبعيد بسر برد، پر رنگ تر مي شود.

حمام تاريخي کسما مي توانست آذرماه امسال، بخشي از اسناد نقش کسما در جنبش جنگل را به مردم نشان دهد ولي موانع حقوقي ملکي که در اختيار اوقاف است از يک سو و فقدان اعتبارات ميراث فرهنگي براي مرمت بنا، از سويي ديگر، حمام کسما را به بوته فراموشي سپرده است


http://www.gilan-online.ir/fa/News/4028/تن-کهنه-حمام-«کسما»-چشم-انتظار-رخت-احياء-است
بستن   چاپ