گيلان انلاين- هنوز هم در استانِ گردش‌پذيري چون گيلان، کشاورزي حرف اول را مي‌زند و هنوز هم دغدغهِ بزرگ ميانسالان روستايي، اشتغال فرزندانشان بر زمين کشاورزي است. گرچه با رونق شهرنشيني و جاذبه‌هاي شديد شهر و محروميت‌ها و دافعه مناطق روستايي، هستند فرزنداني که کار آبا و اجداديشان را بر زرق‌وبرق شهرنشيني ترجيح داده و با توقع کم از زمين‌هاي کشاورزي بهره‌برداري مي‌کنند اما ايجاد شکاف‌هايي بين دو نسل ديروز و امروز سبب شده که کشاورزي تک‌محصولي شود و سليقه و حوصله از اين بخش رخت بندد و تنها کشت برنج و گاهي سبزيجات محلي يا به زبان گيلکي باغ‌آوداني نفسکي بکشد.
صومعه‌سرا شهرستاني است در غرب استان گيلان و امروز اقتصاد کشاورزي آن بر پايه کشت برنج و کاشت صنوبر است. با مرور گذشته اين شهرستان به اموري مانند پرورش ابريشم و کشت نيشکر برخورد مي‌کنيم. محصولاتي هر چند با زحمت اما با درآمد بالا. امروزه اين محصولات جايشان را به کشت برنج و کاشت صنوبر داده‌اند و دلايل محتلفي را در اين زمينه مي‌توان جست‌وجو کرد.
کشت سنتي نيشکر در گيلان
مجيد صابر زيده‌سرايي کارشناس کشاورزي با بيان اينکه نيشکر از گياهان گرمسيري است و توسعه سطح زير کشت آن عمدتاً در استان خوزستان و مناطق جنوب کشور انجام مي‌شود، اظهار کرد: از زمان‌هاي گذشته در گيلان نيز کشت نيشکر به صورت سنتي انجام مي‌شده است.کشت نيشکر علاوه بر کاربرد در صنايع کوچک داخلي در راستاي توليد شکرسياه و فرآورده‌هاي آن انجام مي‌شود.
وي با بيان اينکه نيشکر داراي ساقه ضخيم و بندبند است، افزود:قسمت داخلي ساقه نيشکر ليفي و حاوي مقادير زيادي عصاره شکر است. بلندي ساقه نيشکر بين 2تا 6متر مي‌باشد.
صابر با اشاره به کشت نيشکر در گيلان از اواسط بهار خاطرنشان کرد: نيشکر از اواخر پاييز پس از گذشت 8ماه برداشت مي‌شود.
وي به حديثي از امام موسي کاظم(ع) مبني بر اينکه«نيشکر، انسدادها را مي‌گشايد و هيچ بيماري و عارضه‌اي در آن نيست» اشاره کرد و گفت: نيشکر حاوي املاح کلسيم، منيزيم، سديم و پتاسيم است.
نيشکر درمان فاويسم و يرقان
اين فارغ‌التحصيل کشاورزي اضافه کرد: نيشکر داراي خواص دارويي بسياري است. اين محصول گرانبها براي درمان بيماري‌هاي فاويسم، يرقان، رفع خستگي مزمن، پاک‌کننده ضايعات کبدي، رفع گرمي دهان و زبان و التهابات لثه بسيار مهم و اثرگذار است.
دوشاب و شکرسياه محصول نيشکر
وي ابراز کرد: براي تبديل نيشکر به دوشاب و شکرسياه؛ پس از تميز کردن نيشکر در کارگاه‌هاي سنتي آب نيشکر که به زبان گيلکي به آن«شکر لوله» گفته مي‌شود با استفاده از دستگاه گرفته مي‌شود. آب حاصل از نيشکرها را در داخل ظرف فلزي بزرگي مي‌ريزند و پس از قرار دادن بر روي حرارت و صرف مدت زماني نسبتاً طولاني و هم‌زدن‌هاي مداوم بيش از 90درصد از آب نيشکرها بخار شده و کفي به رنگ قهوه‌اي ايجاد مي‌شود.
صابر ادامه داد: پس از برداشتن کف، مايع سياه‌رنگي باقي مي‌ماند که«دوشاب» نام دارد. دوشاب تا زماني حرارت داده مي‌شود که تبديل به شکري قهوه‌اي روشن يا تيره شود. پس از آماده شدن شکر آن را داخل قالب ريخته و در جاي خنک قرار مي‌دهند تا سفت شود.
اين کارشناس کشاورزي در پايان با بيان اينکه کشت نيشکر درآمد خوبي براي کشاورزان بدنبال دارد، اظهار کرد: تفاله اين ني‌ها براي دام‌ها بسيار مفيد است.
برنج جايگزين کشت نيشکر شده است
مهندس احمد پادياب مدير جهادکشاورزي صومعه‌سرا با بيان اينکه کشت نيشکر جزء گياهان صنعتي است، اظهار کرد: قاضده، کُلسر، چمثقال، سنگجوب، ميانده و شکرباغان از جمله روستاهاي صومعه‌سرا هستند که نيشکر در آن کشت مي‌شود. در گذشته بيش از 100هکتار از اراضي صومعه‌سرا به کشت نيشکر اختصاص داشت ولي متاسفانه با توجه به مکانيزه شدن عمليات کاشت، داشت و برداشت و راحتي کار برنج، کشت برنج جايگزين کشت نيشکر شد.
وي با بيان اينکه طولاني بودن دوره کشت نيشکر يکي ديگر از عوامل کاهش رغبت کشاورزان است، افزود: براي اين محصول تاکنون کشت و برداشت مکانيزه طراحي نشده است.
رونق کشت صنوبر از دلايل کاهش سطح زيرکشت نيشکر
پادياب با بيان اينکه رونق کاشت درخت صنوبر از ديگر دلايل کاهش سطح زير کشت نيشکر در استان و شهرستان است، خاطرنشان کرد: نبود صرفه اقتصادي، طولاني بودن زمان کشت موجب بي‌انگيزه شدن کشاورزان و در نتيجه افول اين محصول شده است.
رتبه نخست صومعه‌سرا در توليد نيشکر
وي به برگزاري کلاس‌هاي آموزشي براي کشاورزان در راستاي افزايش سطح زيرکشت نيشکر در صومعه‌سرا اشاره کرد و گفت: در سال جاري 22هکتار از اراضي صومعه‌سرا به زير کشت نيشکر رفته است. صومعه‌سرا داراي رتبه نخست توليد نيشکر در استان گيلان است.
افزايش 15درصدي سطح زيرکشت نيشکر در صومعه‌سرا
پادياب با بيان اينکه تمام تلاش و توصيه ما ترويج کشت تلفيقي نيشکر با صنوبر و ساير محصولات باغي است، اضافه کرد: سختي کشت نيشکر موجب شده است که اراضي متعلق به کشت نيشکر در اين شهرستان به شاليزار تبديل شود.
وي از افزايش 15درصدي سطح زير کشت نيشکر در اين شهرستان خبر داد و متذکر شد: درآمد حاصله از فروش محصول نيشکر، شکرسياه براي بهره‌برداران حدود 570ميليون تومان درآمدزايي خواهد داشت. خوشبختانه توليد نيشکر در اين شهرستان رو به افزايش است.
پيش‌بيني توليد 26تُن شکرسياه در صومعه‌سرا
پادياب با بيان اينکه کشت نيشکر در کنار کشت برنج نقش اثرگذاري در اقتصاد خانوار روستايي دارد، ابراز کرد: از هر هکتار نيشکر کشت شده به طور ميانگين ميزان 1200کيلوگرم شکرسياه استحصال مي‌شود.
وي با اشاره بر اينکه امسال پيش‌بيني مي‌شود ميزان 26تُن شکرسياه در اين شهرستان توليد شود، يادآور شد: در اين شهرستان قريب 10کارگاه سنتي آبگيري و پخت نيشکر وجود دارد.
نيشکر زير چتر بيمه قرار ندارد
پادياب با بيان اينکه در صومعه‌سرا 95بهره‌بردار نيشکر مشغول فعاليت هستند، تصريح کرد: تامين سوخت و پيگيري صدور پروانه مشاغل خانگي براي پرداخت تسهيلات از جمله اقداماتي است که در راستاي حمايت از بهره‌برداران نيشکر شهرستان توسط مديريت جهاد کشاورزي صورت مي‌گيرد.
مدير جهاد کشاورزي صومعه‌سرا در پايان با بيان اينکه محصول نيشکر زير پوشش بيمه قرار ندارد، اظهار کرد: يکي از دلايل تحت پوشش بيمه نبودن اين محصول پايين بودن سطح زير کشت است.
نيشکرکاري شغل زمستانه کشاورزان
فتحعلي خوشکار يکي از نيشکرکاران روستاي قاضده صومعه‌سرا با بيان اينکه روستاي قاضده يکي از روستاهاي صومعه‌سرا است که اراضي آن به کشت نيشکر اختصاص دارد، اظهار کرد: تعدادي از اهالي اين روستا در کنار کشت برنج به کشت نيشکر به عنوان شغل جانبي مشغولند.
وي با بيان اينکه امسال حدود پنج هکتار از اراضي روستاي قاضده زير کشت نيشکر قرار دارد، افزود: قريب 15سال در کنار کشت برنج به کشت نيشکر مشغول مي‌باشم. کشت اين محصول يک منبع درآمدي براي فصل بيکاري و زمستان محسوب مي‌شود.
خوشکار با بيان اينکه خود در دو هزار متر زمين استيجاري به کشت نيشکر مشغول است، خاطرنشان کرد: 25نفر از اهالي اين روستا بهره‌بردار نيشکر هستند. اکثر اين افراد بواسطه اينکه کشت نيشکر شغل آبا و اجداديشان است به آن مشغولند.
وي به وجود هشت کارگاه سنتي شکرپزي در اين روستا اشاره کرد و گفت: بيشترين اراضي زير کشت نيشکر در صومعه‌سرا در روستاي قاضده واقع شده است.
خوشکار سختي کار و طولاني بودن زمان کاشت، داشت و برداشت را از دلايل بي‌رغبتي کشاورزان به کشت نيشکر برشمرد و عنوان کرد: کشت نيشکر از اوايل ارديبهشت آغاز و ماه آخر پاييز برداشت مي‌شود.
وي با بيان اينکه محصول نيشکر دوشاب، شيره نيشکر، کف و شکرسياه است، گفت: شکرسياه و شيره نيشکر در درمان کم‌خوني و بيماري‌هاي داخلي موثر است.
خوشکار با اشاره بر اينکه از هر ليتر نيشکر 12کيلو شکرسياه استحصال مي‌شود، تصريح کرد: هر 100ليتر آب نيشکر براي تبديل شدن به شکرسياه نيازمند 7ساعت وقت و هم‌زدن مداوم است. در يک روز 2ظرف 100ليتري آب نيشکر را مي‌توانيم به شکرسياه تبديل کنيم.
وي ادامه داد: امسال هر کيلو شکرسياه معادل 25هزار تومان به فروش مي‌رسد. درآمد حاصله از هر 100ليتر بدون در نظر گرفتن نفت، کارگر، آبگيري و...300هزار تومان مي‌شود.
خوشکار با بيان اينکه مي‌توان شکرسياه را با توجه به انرژي‌زا بودن و برخورداري از خواص دارويي جايگزين شکرسفيد کرد،افزود: محصول نيشکر، دوشاب در تهيه شيريني و تنقلات محلي و شکرسياه با چاي و...مصرف مي‌شود.
برتري کيفيت شکرسياه صومعه‌سرا از محصول مازندران
وي با بيان اينکه هر ساله بر تعداد مشتريان وي با توجه به رضايت از کيفيت محصول افزوده مي‌شود، تصريح کرد: بنده اکثر محصولات خود را در منزل با توجه به مراجعه مشتريان به فروش مي‌رسانم. هر يک از کشاورزان مشتريان خاص خود را دارند. کيفيت محصول نوعي معرف است و هر ساله مشتريان تعداد سفارشات خود را افزايش مي‌دهند.
خوشکار با بيان اينکه بازارهاي محلي نيز محلي براي عرضه محصولات نيشکر است،افزود: نيشکر در مازندران و خوزستان نيز کشت مي‌شود. برخي از افراد نسبت به فروش محصول حاصله از نيشکر مازندران در شهرستان اقدام مي‌کنند که از کيفيت پايين‌تري برخوردار است؛ چرا که با يکبار کشت هفت سال محصول برداشت مي‌کنند. اين محصول ارزان‌تر از نيشکر صومعه‌سرا است.
نيشکر صومعه‌سرا کاملاً ارگانيک است
وي با بيان اينکه در کشت نيشکر از هيچگونه کود گياهي و حيواني استفاده نمي‌کنند، عنوان کرد: علت کيفيت و برتري محصول ما در مقايسه با محصول استان مازندران ارگانيک بودن آن است.
اين نيشکرکار صومعه‌سرايي در پايان ضرورت توجه مسئولين و پرداخت تسهيلات ارزان‌قيمت در افزايش ايجاد انگيزه کشت اين محصول توسط جوانان را مهم دانست و اظهار کرد: متاسفانه با توجه به سود بالا توانايي استفاده از وام‌ها و تسهيلات اختصاص يافته به اين محصول را نداريم. مطمئناً تحت پوشش بيمه قرار گرفتن اين محصول و دريافت تسهيلات کم‌بهره مي‌تواند نقشي اثرگذار در جذب جوانان و نسل جديد به کشت اين محصول داشته باشد.