چاپ

نسیم گیلان- دخالت انسان در تغییرات اقلیمی، از تهدیدهای مهم زندگی بشر امروز و آینده است. از نمادهای این دخالت، انتقال آب به حوزه‌های خشک یا کم‌آب به منظور افزایش بار جمعیتی در این نواحی و صنعتی‌کردن و تحمیل توسعه ناپایدار بر منطقه‌هایی است که در آنها شرایط مناسب اقلیمی برای چنین تمرکزی برقرار نیست.
نتایج فاجعه‌بار چنین مداخله‌هایی را می‌توان در ایران به‌ویژه در شهرهای تهران و اصفهان و مناطق پیرامونی آنها مشاهده کرد. این شهرها در حاشیه یا داخل نواحی خشکی قرار گرفته‌اند که در50 سال اخیر در آنها حدود سه تا پنج برابر ظرفیت اقلیمی‌شان بارگزاری جمعیتی شده و صنایعی نامناسب با شرایط اقلیمی این شهرها در آنها مستقر شده است.
بخش مهمی از جبران کم‌آبی در اصفهان از طریق انتقال آب صورت گرفته است. به نظر می‌رسداکنون همین مشکل بر استان سمنان با انتقال آب از حوزه دریای خزر تحمیل می‌شود. «استفاده نامتعادل از منابع آب»، «آمایش غلط سرزمین ایران» و «مسئله خشک‌سالی» تمرکز نامتناسب در مراکز استان‌ها و در کلان‌شهرها (تهران، اصفهان، کرج و مشهد) موجب مشکلات و معضلات فوری شده که حدود 25 میلیون نفر جمعیت ایران را در پیرامون این کلان‌شهرها در شرایط اقلیمی نامناسب قرار داده است.
هم‌اکنون باید منتظر حادشدن چنین مشکلاتی در استان سمنان (با توسعه ناپایدار در سال‌های آینده و با پروژه‌های انتقال آب به این استان) باشیم. سرشماری سال 95 نشان دادجمعیت استان سمنان حدود 700 هزار نفر بوده است. برای تأمین آب همین جمعیت نیز در حال حاضر از شش سد («بیارجمند» شاهرود، «آستانه» دامغان، «شهیدصفا» سرخه، «شیخ‌حسن جوری» شاهرود، «گل رودبار» سمنان و «نعیم‌آباد» شاهرود) استفاده می‌شود. در سال 97 حدود 250 هزار اشتراک آب در استان سمنان وجود داشته‌اند. علاوه بر سدهای موجود، 120 جاه عمیق «شناخته‌شده و ثبت‌شده» در این استان برای تأمین آب وجود دارد. سطح متوسط آب زیرزمینی در این استان در 17 سال گذشته 12 متر افت کرده و عمق حفر چاه‌های عمیق در 12ساله اخیر از 200 متر به 430 متر در پایان سال 97 رسیده است.
این موضوع نشان می‌دهد همین جمعیت 700 هزارنفری نسبت به توان اقلیمی استان سمنان اضافه‌بار جمعیتی دارد. هر نوع افزایش بار جمعیتی و توسعه صنعتی در این محدوده که اکنون با انتقال آب برای تأمین آب آن برنامه‌ریزی شده است، تعادل اقلیمی این منطقه را بیشتر برهم خواهد زد.
یکی از شاخص‌های تغییر اقلیم مسئله گرم‌شدن زمین است و سنجش روزانه و ماهانه گاز کربن دی‌اکسید از شیوه‌های پایش گرم‌شدن است. در بهمن 1397، با بیشینه 411 پی‌پی‌ام برای گاز کربن دی‌اکسید مواجه شدیم و این پنجمین بهمن‌ماه پی‌درپی بود که در کره زمین رکورد گرم‌شدن شکسته می‌شد. افزایش گاز کربن دی‌اکسید در اتمسفر، جمعیت کره زمین، به‌ویژه در کشورهای خشک مانند ایران را تهدید می‌کند.
تخلیه سفره‌های آب زیرزمینی می‌تواند به‌تسریع در رخداد یک زلزله مهم بعدی بینجامد. بارگزاری جمعیتی بیش از ظرفیت اقلیمی هر منطقه درحدود 25 سال گذشته به ازبین‌رفتن حدود 50 کیلومتر مکعب از حجم آب هر یک از سفره‌های آب زیرزمینی در نزدیکی کلان‌شهرهای ایران منجر شده است. از مهم‌ترین نتایج و پیامدهای گرم‌شدن زمین در تغییر اقلیم در ایران و کشورهای خاورمیانه و شرق مدیترانه، خشک‌سالی، ازبین‌رفتن دریاچه‌های داخلی و کمبود آب است. در 60سال اخیر، روند گرم‌شدن زمین توسعه یافته است. انتقال آب از دریای خزر به سمنان، مهاجرت نامتوازن جمعیت را به استان سمنان تشدید می‌کند. ضمنا شیرین‌کردن آب شور دریای خزر شروع فرایندی خطرناک در تخریب وسیع محیط زیست منطقه دشت مازندران است. این کار علاوه بر پرهزینه‌بودن موجب می‌شود زندگی حدود پنج میلیون نفر ساکنان در دشت ساحلی گرگان، مازندران و گیلان نیز به‌تدریج در معرض خطر قرار گیرد. انتقال آب از دریای خزر به سمنان در درجه اول به ضرر خود مردم استان سمنان و در مرحله بعد موجب آسیب‌رسیدن به محیط زیست و زندگی مردم مازندران می‌شود.