چاپ

نسیم گیلان - رشت- شهرستان های غرب گیلان علاوه بر داشتن جلوه های زیبای طبیعی، تاریخ، تمدن و فرهنگ را یکجا در دل خود جای داده که مقصدی مناسب برای مسافرت است.

خبرگزاری مهر ، گروه استان‌ها: مسافرانی که قصد سفر به استان سرسبز گیلان از سمت شهرستان آستارا را دارند نباید از جاذبه‌های مسیر غافل شوند. بازدید دریاچه استیل آستار، ساحل زیبای قُروق، عمارت میر مسعودی و بقعه تربه قوش جد، کاخ‌های سردار امجد، ییلاق مریان و حمام تاریخی آن، گورستان تاریخی دیزگاه، قلعه لیسار، اسپی مزگت و سورتمه سواری در جنگل‌های سیاه داران را از دست ندهید.

کاخ‌های تابستانی و زمستانی سردار امجد
«نصراله خان عمید السلطنه» معروف به «سردار امجد» در دوره ناصرالدین شاه «خان کرگانرود» بود. وی از نیمه دوران حکومت ناصرالدین شاه قاجار تا انقلاب مشروطه حاکم کرگانرود تالش بود. سردار امجد، دو کاخ یکی زمستانی در «اطاقسرای هشتپر» و دیگری تابستانی در ییلاقات «آق اِولَر تالش» برای پذیرایی از مهمانان و بزرگان دولتی ساخت.
کاخ زمستانی سردار امجد در مرکز هشتپر در تالش، قرار دارد که این شهر بزرگترین شهر تالش نشین گیلان است و بنیان آن به دست سردار امجد، نهاده شده است. در میان مردم این عمارت به «کاخ رامبد» معروف است رامبد پسر سردار امجد بود. معروف است که سردار امجد در قلع و قمع مشروطه خواهان دستی تمام داشت. پس از غلبه مشروطه خواهان، این کاخ به آتش کشیده شد. پس از آن این کاخ حدود 60 سال متروک بود تا اینکه در سال 1350 مرمت و به عنوان جمعیت هلال احمر تغییر کاربری یافت. بعد از انقلاب سال 57، این کاخ در اختیار کانون بسیج هشتپر قرار گرفت.
عمارت زمستانی، در سه طبقه ساخته شده که طبقه اول و دوم به صورت قرینه است. طبقه نخست، دارای دو درب ورودی بزرگ در شمال و جنوب است. هفت پنجره تکرار شونده با طاق‌های هلالی در هر چهار ضلع بنای مربع شکل می‌شود. طبقه سوم در واقع کلاه فرنگی با پنجره‌های بادگیر است. کاشی کاری آبی و فیروزه‌ای به کار رفته در طبقه دوم و سوم، چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌کند.
کاخ زمستانی خان کرگانرود به شماره 15221 و به تاریخ 24 اسفند سال 84 در فهرست بناهای میراثی کشور به ثبت رسیده است.
کاخ تابستانی سردار امجد در ییلاقات آق اِولَر قرار دارد. این کاخ و دیگر متعلقات مجموعه آن نیز توسط مشروطه خواهان به آتش کشیده شد. البته بخش‌هایی از این کاخ مرمت شده است و مدت‌ها در اختیار اداره کل میراث فرهنگی گیلان بود. اما بخش‌هایی از کاخ از جمله قراول خانه و اسطبل مرمت نشده است. این محوطه به شماره 2291 به تاریخ 09/‏01/‏1378‬ در فهرست بناهای میراثی کشور ثبت شده است.

حمام تاریخی مریان
مریان یکی از ییلاقات اطراف آق اولر در شهرستان تالش است. حمام تاریخی مریان، بنایی به جامانده از دوره قاجار بوده و برای استفاده خصوصی سردار امجد و خانواده وی ساخته شده بود. تا پیش از سال 89، بخش‌های زیادی از طاق‌های حمام مریان و گنبدهای آن فرو ریخته بود. اداره کل میراث فرهنگی گیلان، سقف، طاق‌ها و دیواره‌های این حمام را مرمت کرده است.
بنا دارای وسعت 200 متر مربع است، ملاط حمام مریان از سنگ و آجر ساخته شده و شامل تون، صحن ورودی، سربینه، خزینه و… بوده است. این حمام در 11 شهریور سال 82 و به شماره 9919 در فهرست بناهای میراثی کشور به ثبت رسیده است.
مسجد شیرخان، بنایی به قدمت دوره قاجار
اگر به آق اولر سفر کردید از دیدن مسجد شیرخان غافل نشوید. مسجدی به قدمت دوره قاجار با معماری بومی که قبلاً منزل مسکونی بوده و بعدها وقف مسجد شده است. «آق اولر» واژه‌ای ترکی و به معنی «گل سفید» است. در ییلاقات تالش، تا دو دهه پیش خانه‌های بومی با چوب، خشت و کاهگل ساخته می‌شد و روی کاهگل را با گل سفید می‌پوشاندند.
معماری این بنا دو اشکوبه و دارای تلار باریکی در جلو است و مصالح آن با کاهگل و خشت خام ساخته شده است. و روی آن را با گل سفید پوشانده‌اند که در بالای پنجره‌های طبقه دوم، قرنیزهای تکرار شونده با گچ‌بری داشته است. سقف بنا لته های چوبی داشت که بعدها به خاطر پوسیدگی تعویض شده است.
مسجد آق اولر به شماره 3366 و در تاریخ 25 اسفند ماه سال 79‬ در فهرست بناهای میراثی کشور به ثبت رسیده است.

ییلاق دیزگاه و گورستان تاریخی آن
بالاتر از ییلاق آق اولر، ییلاق دیزگاه قرار دارد. دیزگاه که معرب واژه دیژگاه است که نشان دهنده تاریخ کهن این منطقه بوده و احتمالاً دژی هم در این محدوده وجود داشت زیرا در ییلاق دیزگاه، محوطه‌های باستانی قرار دارد که ثبت ملی شده است.
در دل روستای دیزگاه، گورستان تاریخی است که متأسفانه در سال‌های اخیر بر اثر تعریض جاده بخش‌هایی از آن از بین رفته است. این گورستان دوره اسلامی که قدمت آن به دوره سلجوقی یا ایلخانی تخمین زده شده، در 19 مرداد 84 و به شماره 12818 در فهرست آثار باستانی کشور به ثبت رسیده است.
این گورستان در قسمت شمالی روستای دیزگاه و بر روی تپه مانندی است که بعدها دبستان مدرسه را بر بقایای آن ساخته‌اند. گورهای این محوطه که معروف به قبرهای «شانه بین» است؛ به خوبی دیده می‌شود. محوطه داخلی این قبرها بسیار باریک کنده شده‌اند و متوفی را به پهلو در قبر می‌خواباندند. در برخی از این قبرها که در اثر تعریض جاده نمایان شده، هنوز آثار استخوان‌های درگذشتگان هویداست.

آبشار ویسادار در ارتفاعات پره سر
آبشار ویسادار در شهرستان رضوانشهر و در ییلاقات پره سر قرار دارد و یکی از مرتفع‌ترین آبشارهای گیلان است. این آبشار به دلیل موقعیت قرارگیری، متفاوت از بقیه آبشارهاست و برخلاف دیگر آبشارهای گیلان که از یک ارتفاع بلند آب سرریز می‌شود، آب از یک سطح صاف، به یک گودال عمیق به ارتفاع 15.5 متر می‌ریزد.
مسیر دسترسی به این آبشار بسیار چشم نواز است. قبل از آبشار از نوشیدن آب چشمه غافل نشوید. البته جاده کوهستانی و کم عرض در حاشیه رودخانه موجب شده برخی از قسمت‌ها نشست کند.
اسپی مزگت، قدیمی ترین مسجد گیلان
اسپی مزگت، (یا به زبان تالشی مسجد سفید) یکی از عجایب هفتگانه گیلان است. مسجد بین رضوانشهر و تالش و در دل جنگل‌های دکتر رستگار که سال 79 و به شماره 2796 در فهرست بناهای میراثی کشور ثبت شده است.
این مسجد که بنایش منسوب به قرن ششم و هفت هجری قمری است، حدوداً 1.5 کیلومتر از جاده اصلی فاصله دارد. مسیر یاد شده تا نزدیک مسجد تماماً آسفالت است و درختان بلند جنگل‌های دیناچال، تونل سبزی را تا مسیر مسجد ایجاد کرده است. کنار جاده، کتیبه سنگی سفیدی با آرم سازمان میراث فرهنگی بر بستر زمین استوار مانده و مختصری از مشخصات مسجد بر آن حک شده است.
بنای عظیم اسپی مزگت با طاق ضربی و ستون‌های عظیم هویداست. از ستون‌های پایه و سر درب هلالی بلند می‌توان عظمت شبستان‌های مسجد را دریافت. در شبستان اصلی، هنر معماران و گچ‌کاران قرن ششم را می‌توان به وضوح دید. بر دیواره شمالی کتیبه‌ای به خط کوفی مشتمل بر آیات قرآن به ویژه آیه لم یخش الا الله فعسی اولئک ان یکونوا من المهتدین باشد (توبه 18) رؤیت می‌شود.

عمارت میر مسعودی از اعقاب شیخ صفی الدین اردبیلی
این عمارت میزبان بازیگران سریال پس از باران بود که طی 37 قسمت از رسانه ملی در سال 1379 پخش شد. و پس از آن معروف به عمارت پس از باران شد. عمارت در روستای ترک محله در بخش جوکندان شهرستان تالش قرار دارد.
«خانجان بیگ میر مسعودی»، فرزند روح الله خان، فرزند فیض الله خان از اعقاب شیخ صفی الدین اردبیلی است که از اردبیل به تالش و جوکندان مهاجرت کرده و منطقه جوکندان و لیسار ملک اربابی روح الله خان بوده است. مالک فعلی این خانه محمد رضا میر مسعودی است.
خوشبختانه فرزندان میر مسعودی عمارت را به همان سیاق گذشته مرمت کرده‌اند. دیوارهای کرم رنگ، درب و پنجره‌های قهوه‌ای، سقفی با لته‌های چوب، تالار شرقی با ستون‌های چوبی و سر ستون‌های تراش‌خورده، نرده‌های ضربدری ایوان، تزئینات دامنه و لبه شیروانی و پنجره‌های چوبی که رو به کوه و جلگه باز می‌شود، صحنه‌های این سریال را با بازی خوب کتایون ریحانی همسر ارباب تداعی می‌کند.
تربه قوشه جد، مزار با صندوق چوبی مشبک
در غرب گیلان، به مزار مشایخ و بزرگان تربه می‌گویند. تربه قوشه جد، مزار اعقاب شیخ صفی‌الدین اردبیلی یعنی روح الله خان است. سکانس‌هایی از سریال پس از باران در همین تربه فیلمبرداری شد.
بنای بقعه در میانه گورستان روستای ترک محله و بالاتر از عمارت میر مسعودی و بالای یک تپه قرار دارد. مسیر دسترسی پله گذاری شده است. بنای تربه، بنای چوبی با ارتفاع بسیار کوتاه است که رنگ سبز دارد. سقفی پوشیده از لته‌های چوبی که خزه‌های زیادی روی آن رشد کرده است. داخل بقعه صندوق چوبی مشبک، پنجره‌های مشبک چوبی، ارسی‌ها و گره‌های چینی بی نظیری قرار دارد.
این بقعه با نام تربه قوشه جد به شماره 11147 و به تاریخ 11/‏07/‏83‬ در فهرست بناهای میراثی کشور ثبت شده است.

قلعه لیسار، قلعه دوره سلجوقی
نرسیده به شهر جوکندان، بالای یک کوه، بقایای یک قلعه تاریخی مربوط به دوره سلجوقی دیده می‌شود. قلعه صلصال یا به گفته اهالی، قلعه قره دوش، در شهرستان جوکندان و در شهر لیسار بالای تپه‌ای مشرف به دریای کاسپین قرار دارد. سازمان میراث فرهنگی در تاریخ 10 خرداد 82 و به شماره 8780 این قلعه را در فهرست بناهای تاریخی کشور به ثبت رساند.
درِ ورودی قلعه شرقی و به ارتفاع 350 سانتی متر تا وسط هلال طاق شکسته و عرض آن 220 سانتی متر است. عرض باروی قلعه 1800 تا 210 سانتی متر و قطر دیوار جنوب غربی، 190 سانتی متر است.
داخل قلعه آب انبار و زندانی برای نگهداری زندانیان وجود داشته است. گفته می‌شود، آب قلعه با لوله کشی تنبوشه‌های سفالی از ییلاقات سوباتان به لیسار کشیده شده است.
پل خشتی پونل در مسیر راه شاه عباسی
در مسیر حرکت از غربی‌ترین جلگه گیلان به سمت شهرستان فومن، از دیدن پل خشتی پونل غافل نشوید. پل خشتی پونل بر رودخانه شفارود، یکی از پل‌های خشتی مهم غرب گیلان است که در مسیر راه شاه عباسی قدیم ساخته شده است.
طول این پل 30 متر و عرض آن 40/2 متر و در طول دو لبه پل، دو جان پناه به ارتفاع چهل سانتی متر از آجر بنا شده است. این پل یک دهنه تمام از آجر بنا شده و چهار کنج آن چهار میله سنگی ساخته‌اند. عرض پل تمام با سنگ رودخانه فرش شده است. اکنون یک پل بتنی عریض هم عرض این پل ساخته شده که دید پل خشتی پونل را می کاهد. خوشبختانه پل به همت اداره کل میراث فرهنگی در سال‌های اخیر مرمت شده است.