6 سال پس از انتخابات 92؛ پیام واقعی 24 خرداد
پنجشنبه 23 خرداد 1398 - 16:43:58
|
|
نسیم گیلان - 6 سال پس از انتخابات 92؛ پیام واقعی 24 خرداد ٨ ٠ فرهیختگان / متن پیش رو در فرهیختگان منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست. دولت یازدهم از روزی که بر سر کار آمد پروژه مرکزی خود را توسعه کشور از مسیر مذاکره و تقویت روابط با غرب تعریف کرد و شالوده خود را بر آن بنا نهاد. روابطی که انتظار میرفت بهواسطه گستردهشدنشان و بعد از تنشزداییها در دستور کار، رفتهرفته محیط بینالمللی را برای ایران مساعد کند و با اتکا به همین اتفاق، مسیر را برای جذب سرمایههای بینالمللی هموار سازد. روحانی در همین چارچوب، به مردم وعدههایی داد و آنها را متقاعد کرد که میتواند هم چرخ زندگیشان را بچرخاند و هم چرخ سانتریفیوژها را. از همینرو گفت در پایان راهی که انتخاب کرده تحریمها بهکلی رفع خواهد شد و زندگی مردم به حالت عادی بازخواهد گشت. نتیجه اما تا امروز آنی نبوده که رئیسجمهور وعدهاش را داده بود و شاید خود روحانی نیز تصورش را نمیکرد کار روزی به جایی برسد که مذاکره با آمریکاییها را دیوانگی بخواند و گاه و بیگاه بدعهدی اروپاییها را به آنها یادآور شود. امروز 6 سال از عمر دولت گذشته و مروری کوتاه بر فرازوفرودهای این 6 سال در یک برداشت، روایت جالبی را از مواضع رئیسجمهور در سیاست خارجی به تصویر میکشد. مواضعی که گاهی خوشبینی مفرط در آنها موج میزد و گاه ناامیدانه و نگران آیندهای نامعلوم را انتظار میکشید. در ادامه این روایت را از نظر میگذرانید. 24 اردیبهشت 92 با کدخدا بستن راحتتر است «آمریکاییها کدخدای ده هستند، با کدخدا بستن راحتتر است و حالا که رهبر انقلاب راه مذاکره را باز گذاشتند، دولت بعد با رعایت خطوط قرمز میتواند این رابطه را برقرار کند.» این شاید صریحترین موضع روحانی در حوزه سیاست خارجی و به تعبیر دقیقتر هسته مرکزی سیاستهای دولتی بود که روحانی نام آن را تدبیر و امید گذاشته بود. روحانی از همان ابتدا بنا را بر پیشبرد امور کشور از طریق بستن با غرب و نزدیک شدن به اروپا و آمریکا گذاشت و البته در این میان ترجیح داد به آمریکاییها نزدیک شود و وعده شکستن تابوی 30 ساله را بدهد. او برای این نگاهش استدلال هم داشت و با یادآوری تجربه مذاکرات با تروئیکای اروپایی در اوایل دهه 80 گفت که اعتقاد دارد مذاکره با آمریکا راحتتر از مذاکره با اروپاست، چراکه اروپاییها به دنبال آقا اجازه از آمریکا هستند و به همین واسطه دولت یازدهم باید بتواند رابطه ایران و آمریکا را از حالت تخاصم به مرحله تنش که یک مرحله پایینتر است، برساند. 27 خرداد 92 راهحل، اعتماد متقابل است روحانی در اولین نشست خبری بعد از پیروزی با اشاره به آخرین وضعیت مذاکرات هستهای با 1+5 این پرسش را که «اگر در جریان مذاکرات با پیشنهاد احتمالی تعلیق بخشی از غنیسازی مواجه شود، چه خواهد کرد» بدون پاسخ گذاشت و گفت که راهحل این موضوع رسیدن به اعتماد متقابل است. او رسیدن به چنین نقطهای را امکانپذیر دانست و یادآور شد که قبلا هم این اتفاق افتاده و باید از تجربیات قبل استفاده کرد. روحانی البته توضیح بیشتری درباره تجربیات قبل و ماحصل این تجربیات نداد و ترجیح داد از شکست پروژه اعتماد به اروپا در مذاکرات سعدآباد، بروکسل و... چیزی نگوید. او این وعده را هم داد که دولتش از حقوق مسلم مردم ایران در زمینه فناوری هستهای کوتاه نخواهد آمد و تلاش خواهد کرد تحریمهای ظالمانه قدمبهقدم برطرف شود. 14 شهریور 92 انتقال مسئولیت مذاکرات زمزمههای انتقال پرونده هستهای ایران به وزارت امور خارجه از همان آغاز به کار دولت یازدهم مطرح بود تا اینکه درنهایت روز 14 شهریور 92 این تصمیم بهطور رسمی اعلام شد. تا پیش از آن مسئولیت مذاکرات در اختیار شورای عالی امنیت ملی و دبیر آن بود و به همین واسطه چند بار میان روحانی، لاریجانی و جلیلی دستبهدست شده بود. این بار اما زمام امور در اختیار وزارت خارجه قرار گرفت و با این اقدام عملا همه مسائل پیرامون پرونده هستهای به صورت یکپارچه در چارچوب دولت و اختیارات آن تعریف شد؛ اتفاقی که نسبت به پیش از آن نوعی خرق عادت محسوب میشد و صحنه میدانی کنترل و هدایت مذاکرات را برای رئیسجمهور آسانتر میکرد. خیلیها اقدام دولت را گامی برای کاستن از بار امنیتی این پرونده و بالا بردن احتمال توافق با غرب تفسیر کردند. 5 مهر 92 گفتوگو با اوباما نخستین حضور روحانی در مجمع عمومی سازمان ملل بهعنوان رئیسجمهوری اسلامی ایران با یک بمب خبری همراه بود. عصر روز پنجم مهر 92 رئیسجمهور آمریکا در یک کنفرانس خبری در کاخ سفید اعلام کرد ساعاتی قبل با حسن روحانی، همتای ایرانی خود مکالمه تلفنی داشته؛ مکالمهای 15 دقیقهای که در واپسین ساعات حضور روحانی در نیویورک صورت گرفته بود. همان روز حساب توئیتری روحانی هم این خبر را تایید کرد و نوشت که در گفتوگوی تلفنی روحانی و اوباما، بر اراده قوی سیاسی دو طرف برای یافتن راهحلی سریع برای مناقشه هستهای ایران و غرب تاکید شده است. این تماس از آنجا که نخستین تماس تلفنی رئیسجمهور ایران با رئیسجمهور آمریکا بود و به نوعی نخستین تماس شفاهی مقامهای ارشد جمهوری اسلامی ایران با مقامهای ارشد آمریکایی بهشمار میرفت، در رسانههای داخل و خارج از ایران انعکاس گستردهای داشت. 16 اسفند 94 برجام، آفتاب تابان یکی دو ماهی از برجام بیشتر نگذشته، حسن روحانی همچنان امیدوار است. او در نشست خبری با رسانههای داخلی و خارجی از برجام با عنوان «آفتاب تابان» یاد میکند و میگوید: «اما اگر کسی چشم خود را ببندد، فکر میکند شب است؛ چشمها را باید باز کرد.» رئیسجمهور اما نشانههای بدعهدی آمریکا را نیز دریافت کرده و قدری با واقعیات آمریکا روبهرو شده است، از اینرو بسیار کمرنگ و در لفافه از آمریکا انتقاد میکند و میگوید: «آمریکاییها باید در اجرای برجام فعالتر باشند؛ خواست ما این است.»در این صحبتهای حسن روحانی البته تناقضهایی هم وجود دارد، چراکه توضیحات خود را اینگونه تکمیل میکند: «ممکن است ایراد و اشکالهای کوچکی در این رابطه وجود داشته باشد، اما آمریکا و اروپا تاکنون به تعهدات اصلی خود عمل کردهاند. امروز تحریمها، حتی تحریمهایی که مربوط به موضوع هستهای نبوده برداشته شده و این مساله نیز اعلام شده است.» 23 تیر 94 طومار تحریم ها در هم پیچید روز امضای توافق را باید نقطه اوج وعدههای برجامی روحانی تلقی کرد. روحانی پس از اعلام جمعبندی و توافق نهایی در گفتوگوی زنده تلویزیونی وعده داد که تمام تحریمها حتی تحریمهای موشکی، تسلیحاتی و اشاعهای به صورتی که در قطعنامه بوده، لغو خواهد شد. به گفته او «تمام تحریمهای بانکی، بیمهای، مالی، حملونقل، پتروشیمی، فلزات سنگین و تحریمهای اقتصادی بهطور کامل لغو – و نه تعلیق– خواهد شد و حتی تحریم تسلیحاتی نیز کنار گذاشته میشود و محدودیتهای پنج ساله نیز بعد از این مدت لغو میشود.» رئیسجمهور با بیان اینکه دستاورد واقعی توافق ایجاد فضایی نو در منطقه برای گسترش همکاریهاست، طومار تحریمها را درهم پیچیده تلقی کرد و مدعی شد که زنجیرهای تحریم از پای اقتصاد ایران گسسته شده است. او از برداشته شدن خشتهای دیوار بیاعتمادی درصورت اجرای قدم به قدم توافق سخن گفت و خاطرنشان کرد که در این برنامه جامع همه اهداف محقق شده است. 17 خرداد 94 در انتظار برجام حدفاصل توافق لوزان تا روز امضای برجام و چندماه بعد، روز اجرای توافق هستهای را باید دوره اوج گرفتن وعدههای رنگ و وارنگ دولتیها دانست. در این مدت رئیسجمهور نیز همراستا با حامیان دولت از بهشت بعد از اجرای برجام سخن میگفت و همهچیز از محیطزیست گرفته تا آبخوردن را به برجام گره میزد و میگفت تحریمهای ظالمانه باید از بین برود تا سرمایه بیاید و مشکل محیطزیست، اشتغال، صنعت و آبخوردن مردم حل شود، منابع آبی زیاد شده و بانکها احیا شوند. او البته منتقدان را هم با شدیدترین الفاظ مینواخت و آنها را به جهنم نیز حواله میداد. رئیسجمهور در همین فضا با انتقاد شدید از کسانی که به گفته وی «مذاکرههراسی» را رواج میدهند، گفت: «یکعده بزدل سیاسی هستند و تا حرف مذاکره پیش میآید، میگویند ما میلرزیم؛ به جهنم، بروید یک جای گرم برای خود پیدا کنید. خداوند شما را ترسو و لرزان آفریده است.» 13 فروردین 94 توافق لوزان فروردین 94 بعد از دو دور مذاکرات فشرده در حد فاصل 25 اسفند تا 13 فروردین، طرفین بر سر بیانیهای درباره راهحلهای لازم جهت نیل به برنامه جامع اقدام مشترک به تفاهم رسیدند که به بیانیه لوزان معروف شد. بیانیهای که اگرچه در پاسخ به انتقادات درباره ضعفهای محتوایی آن گفته میشد جنبه حقوقی نداشته و صرفا راهنمای مفهومی تنظیم و نگارش متن برجام است، اما در ماههای بعد توافق هستهای مو به مو در چارچوب آن منعقد شد. کمتر از 24 ساعت بعد رئیسجمهور در یک گفتوگوی تلویزیونی از عمل به وعدههای انتخاباتیاش گفت و تاکید کرد که همه تحریمهای اقتصادی و قطعنامههای شورای امنیت در روز اول اجرای توافق، لغو خواهد شد. او ادامه داد: «چرخش سانتریفیوژها زمانی ارزشمند است که چرخ اقتصاد در کنار آن درحال چرخش باشد و خوشبختانه این کار و هدف بسیار نزدیکتر از ماهها، هفتهها و حتی روزهای پیش است.» 2 آبان 1395 فعلا صبر کنید ایام انتخابات ریاستجمهوری آمریکا آنقدر فضا سنگین میشود که پیشبینیها درباره آینده روابط ایران با آمریکا دوباره به شرایط پیش از برجام بازمیگردد و از اینرو روحانی میگوید انتخاب بین «نامزدهای ریاستجمهوری آمریکا» انتخاب بین بد و بدتر است. رئیسجمهور اما با وجود مشاهده این فضا همچنان حاضر نیست از موضع اولیه خود کوتاه بیاید. او در اجتماع مردم استان مرکزی اظهار میکند: «زنجیری که روی پاهای اقتصاد ایران بود، مانع بود و امروز زنجیر نیست.»روحانی اما با دفاع مکرر از برجام تلاش میکند هزینه انتقاد از آن را در جامعه بالا نگه دارد و از اینرو میگوید: «غاصبی باغ ما را غصب کرده بود، غاصب را بیرون کردیم، حالا یک عده کودک به درب باغ آمدهاند میگویند سیب و گلابی کجاست؟ ما باغ را از دست غاصبان درآوردیم و درخت کاشتهایم و این باغ آماده باروری است و صبر برای باروری این باغ لازم نیست؟» 4 مرداد 96 کاتسا و باز هم دفاع از برجام! تابستان 96 همان ایامی است که انتقادهای آمریکا از برجام بیشتر و عملیتر میشود. در این ایام آمریکا تصمیمات جدیدی برای تکمیل پازل تحریمی ایران میگیرد و قانونی به نام کاتسا را که بعدها به مادر تحریمها معروف شد، تصویب و با امضای ترامپ اجرایی میکند. در تحریم کاتسا بخشهای مهمی از اقتصاد ایران به اضافه اکثر افراد و نهادهای در ارتباط با سپاه پاسداران تحریم شدند و به عبارتی این اقدام مهمترین اقدام ترامپ در راستای نقض روح و جسم برجام بود. رئیسجمهور اما در جلسه هیات دولت و در واکنش به این اقدام باز هم از مزیتهای برجام گفت و توضیح داد که «قبل از توافق برجام آمریکاییها به هر بهانهای یک تحریم جدید علیه ملت ایران وضع میکردند، ولی برجام دست و پای آمریکا را هم برای بردن اینگونه تحریمها به بهانه مسائل سلاح کشتار جمعی و هستهای به شورای امنیت و هم در راستای وضع تحریمهای جدید بسته است.» 18 اردیبهشت 97 یک عضو مزاحم خارج شد! ترامپ در اردیبهشت سال 97 بالاخره مقصود نهایی خود را اجرایی کرد و با امضای یک دستور اجرایی ایالات متحده را از توافق هستهای ایران و گروه کشورهای 1+5 خارج کرد. او در این روز و پس از خروج از برجام اعلام کرد همه تحریمهایی که در اثر توافق با ایران تعلیق شده بودند در بازههای 3 و 6 ماهه یعنی بخشی در نیمه مرداد و بخشی در نیمه آبان دوباره اجرایی خواهند شد. در واکنش به این اقدام آمریکا، حسن روحانی بلافاصله مقابل دوربین صداوسیما قرار گرفت و راهبرد دولتش در قبال اقدام ترامپ را توضیح داد. روحانی در این سخنرانی، با واکنشی عجیب که نشان میداد او تا چه حد به سیاست خارجی و مساله مذاکره برای حل مشکلات کشور امید دارد، تنها به بیان این نکته اکتفا کرد که«برجام از 1+5، یک را از دست داده است، کار ترامپ جنگ روانی و فشار اقتصادی بود؛ ملت ایران از امشب متحدتر است، خوشحالم شر یک موجود مزاحم از برجام کم شده است.» او در این سخنرانی اعلام کرد که قصد دارد برجام را ادامه دهد تا منافع ایران از این مسیر تامین شود و از اینرو به وزارت امور خارجه دستور داده است که با پنج کشور برای آینده برجام وارد مذاکره شود. او در این سخنرانی تاکید کرد: «اگر اهداف ایران را سایر طرفها تامین کنند، برجام برجا خواهد ماند.» با این سخنرانی، ایران بلافاصله مذاکراتی را برای یافتن مسیری جدید با اروپاییها و دو عضو دیگر آغاز کرد و چندی بعد مشخص شد که توافقها به سمتی حرکت کرده است که سه کشور اروپایی برای تجارت با ایران در شرایط تحریمی، سازوکار مناسبی تدارک ببینند، اتفاقی که تا همین امروز هنوز رخ نداده است. 13 آذر 97 نفت صادر نکنیم ،نفت صادر نمیکنید آبان سال 97 در شرایطی به پایان رسید که دور دوم تحریمهای آمریکا اعمال شد ولی اروپاییها برای چندمینبار زیر قول خود زدند و هیچ اقدام عملی برای تامین منافع ایران در برجام انجام ندادند. شرایط برای ایران سختتر و همزمان راهبرد جدید آمریکا نیز اعلام شده بود. آمریکاییها به صورت رسمی اعلام کردند که بنا دارند فروش نفت ایران را به صفر برسانند و برای این اقدام همراه با تحریمهای نفتی معافیتهای موقت و محدودی را برای چند کشور در نظر گرفتهاند. در واکنش به این اقدام آمریکا، حسن روحانی که اداره دولتش را با خطر مواجه میدید در سفر استانی به سمنان و در دیدار با مردم شاهرود، آمریکاییها و کشورهای خلیجفارس را متقابلا تهدید کرد و گفت: «اگر آمریکا مانع صادرات نفت ایران شود، هیچ نفتی از خلیجفارس صادر نخواهد شد.» این اظهارنظر بهعنوان تندترین سخن روحانی در عرصه سیاست خارجی و خطاب به دشمنان ایران در دوران ریاستجمهوریاش در افکار عمومی بازخورد زیادی داشت. 18 اردیبهشت 98 توقف اجرای کامل برجام بعد از اینکه مذاکراتی که قرار بود چند هفتهای به اتمام برسد، حدود یک سال به طول انجامید و اروپاییها از حداقلیترین اقدام برای تامین منافع ایران در برجام و تجارت با ما امتناع کردند، حسن روحانی در جریان تصمیمی که کلیت نظام گرفته بود، خبر مهمی را در 18 اردیبهشت یعنی سالگرد خروج آمریکا از برجام اعلام کرد. او در این روز و در جمع اعضای هیاتدولت از تصمیم ایران برای مقابله با اقدامات آمریکا و اروپا خبر داد و گفت: «برجام یا برد- برد یا باخت- باخت خواهد بود؛ اجازه نمیدهیم آمریکا آن را به برد- باخت تبدیل کند. هفت ماه پیش در سازمان ملل اعلام کردم استراتژی ما تعهد در برابر تعهد و نقض در برابر نقض است؛ امروز به آن سخنان عمل میکنیم. امروز روز پایان برجام نیست، روز گام جدید در اجرای آن است. امروز فروش ذخایر اورانیوم غنیشده و ذخایر آب سنگین را متوقف میکنیم؛ این تصمیم برای 60 روز است.»روحانی در این سخنرانی شروط ایران را برای ادامه اجرای تعهداتش در برجام اعلام کرد و گفت: «اگر طرفین برجام پای میز مذاکره آمدند و منافع اصلی ما بهخصوص در نفت و امور بانکی تامین شد، به نقطه قبلی بازمیگردیم.» او البته تاکید کرد که ایران تنها در جریان برجام حاضر به مذاکره است و توضیح داد: «آغازگر نقض تعهد نبودیم و آغازگر جنگی نخواهیم بود، اما به هر متجاوزی پاسخ قاطع خواهیم داد. در چارچوب برجام همچنان آماده مذاکرهایم؛ نه یک کلمه بیشتر و نه کمتر.»
http://www.gilan-online.ir/fa/News/98195/6-سال-پس-از-انتخابات-92؛-پیام-واقعی-24-خرداد
|