بزرگنمايي:

باغ محتشم كه در جنوب شهر رشت واقع شده، از سال هاي دور براي مردم اين ديار كه اوقات فراغت را با گردش در خيابان هاي مشجر آن سپري مي كردند، مكاني آشناست.

باني اين باغ را صادق اكبر محتشم الملك ملقب به سردار معتمد از مالكين و حكام گيلان در صدر مشروعيت (1327 ه. ق) مي دانند. گفته شده است محتشم السلطنه يا سردار معتمد كه به عنوان يك رجل سياسي با عناوين سفير يا كنسول ايران در طرابوزان بود با مشاهده باغ بزرگ و مشجري كه در حصار رود و جويبار قرار داشت، به اين انديشه افتاد كه عين آن را در رشت پياده كند.

به همين علت وقتي به رشت آمد با استفاده از الگوي باغ بزرگ ياد شده به پياده كردن انديشه خود پرداخت و بدين ترتيب طرح باغ محتشم موجود از قوه به فعل درآمد و براي اينكه مطابق الگوي باغ بزرگ طرابوزان باشد، در قسمت جنوب باغ حفر كانال يا آبراهه انحرافي و تغيير مسير گوهررود تا آب قسمت غربي در محاصره گوهررود قرار گيرد؛ همچنين براي اينكه در تابستان ها از آب سرد استفاده نمايند، در قسمت غربي عمارت يخچال سنتي احداث كرد كه هم اكنون آثار آن مشاهده مي شود.

مظفرالدين شاه قاجار در سال 1320 ه. ق به هنگام عزيمت به دومين سفر فرنگستان كه به رشت آمده بود از باغ محتشم به جهت تماشاي ورزاي جنگ يا همان گاو بازي ديدن كرده و در سفرنامه  خود آورده است؛ باغ محتشم داراي درختان جنگلي بسيار و عمارت سه طبقه چوبي محل بسيار باصفايي است اما قدمت درختان آزاد باغ محتشم كه در اصطلاح محلي به اوجا معروفند حكايت از احداث باغ در زمان دورتر دارد. دقت در خيابان بندي و رعايت فواصل غرس نهال- محوطه سازي و بهره گيري از روش علمي احداث باغ هاي عمومي، شكل گيري يكي از زيباترين و بزرگ ترين باغ هاي ايران در اواخر قرن 13 ه. ق درپي داشته است.

باغ محتشم با مساحت اوليه بالغ بر 157400 مترمربع و حدود 1864 اصله درخت پلاك كوبي شده داشته به استثناي درختان قطع شده براي احداث ساختمان كلاه فرنگي، در ازاي بدهي مالياتي سردار معتمد در زمان رضاخان به اداره دارايي واگذار و بعدها در اختيار شهرداري قرار گرفت. وجود هزاران اصله درخت به وجود آورنده خيابان هاي مشجر اين پارك، دقت در خيابان بندي و رعايت فواصل درختان و دقت در محوطه سازي و بهره گيري از روش هاي علمي در احداث اين پارك موجب گرديده مكان مذبور به يكي از زيباترين و بزرگترين پارك هاي ايران از زمان احداث (اواخر قرن 13 ه-ق)تاكنون گردد.

باغ محتشم به لحاظ بهره گيري از اصول و روش علمي احداث باغ هاي عمومي در اواخر قرن 13 ه .ق قابل ثبت در فهرست آثار ملي ايران است. همچنين عمارت كلاه فرنگي در ضلع جنوبي اين باغ در كنار گوهررود و با بام سفال پوش همگن با درختان سرسبز باغ محتشم متشكل از سه طبقه در همان زمان با فرم ييلاقي خاص به صورت دو شكل 8 ضلعي و مربع بنا گرديد كه در كنار يكديگر قرار گرفته اند و در كل فرم زيبايي به ساختمان داده، در طبقه اول و دوم آن هر كدام دو اطاق و در طبقه سوم يك اطاق به شكل كلاه فرنگي ساده ساخته شده است.

مصالح به كار رفته در بنا از جنس آجر و چوب بوده و بام آن به صورت خرپشته اي و پوشش آن از جنس سفال خمره اي تعبيه شده كه در زير آن سفال هايي قرار گرفته اند كه كار آنها عايق بندي گرمايي و سرمايي ساختمان و نگهداري سفال مي باشد.

دور تا دور ساختمان در طبقه اول به صورت ايوان و در طبقه دوم به صورت بالكني چوبي است كه 68 ستون بالكن بام ساختمان را مهار كرده، دامنه ساختمان از سر شيرهايي چوبي ساخته شده كه به صورت دو پوش است كه براي جلوگيري از ريزش برف و باران به داخل ساختمان طول آن را بلند گرفته اند.

اين بنا در گذشته محل سكونت تابستاني حكام و فرمانداران شهر بود كه با توجه به تغيير شرايط اجتماعي جامعه مورد بهره برداري هاي گوناگون از جمله خانه شطرنج شهر، رستوران پارك و غيره گرديده و در حال حاضر توسط مديريت ميراث فرهنگي گيلان تبديل به مركز آموزش هنرهاي سنتي در سطوح استان شده است.