بزرگنمايي:

گيلان از استان‌هاي شمالي کشور است که به دليل برخورداري از جاذبه‌هاي طبيعي و خدادادي منحصر به‌فرد بوده و هر ساله گردشگران بسياري از داخل و خارج در خود مي‌پذيرد.

گيلان داراي مرز بين‌المللي با کشور جمهوري آذربايجان است و از غرب به استان اردبيل، از جنوب به زنجان و قزوين و از شرق به مازندران محدود مي‌شود.

بناي تاريخي اسپيه مزگت در داخل پارک جنگلي دکتر درستکار کيلومتر 65 جاده بندرانزلي به آستارا و 5 کيلومتري غرب شهر پره‌سر از دهستان ديتاچال شهرستان رضوانشهر قرار دارد.

رضوانشهر از شمال محدود به شهر تالش، از جنوب به ماسال، از جنوب شرقي به بندرانزلي، از شرق به درياي خزر و از غرب به اردبيل محدود است.

«ديتاچال» در گذشته از مرکز عبور جاده شاه عباسي قرار داشت و از اهميت خاصي برخوردار بود.

بناي تاريخي اسپيه مزگت متعلق به دوره ايلخانيان يعني قرون ششم و هفتم هجري قمري است البته برخي از باستان‌شناسان قدمت اين بنا را اواخر قرن چهارم و اوايل قرن پنجم تخمين زده‌اند اما به صورت دقيق زمان ساخت و باني آن مشخص نيست.

با توجه به آزمايش‌هاي انجام شده روي مصالح بناي اسپيه مزگت قدمت آن 790 سال پيش يعني اواخر عصر سلجوقيان و اوايل عصر مغول ارزيابي شده است.

بناي تاريخي اسپيه مزگت را يکي از عجايب هشت‌گانه گيلان مي‌نامند و عوامل زيادي مانند مردمان سودجو به طمع گنج و طبيعت گيلان و درختان عظيم که بر بام اين بنا روييده و در آن ريشه دوانده و رودخانه سيلابي ديتاچال که بخش جنوبي بنا را کنده و از آن جدا کرده است موجب شده تا اين بناي شاخص که مزين به آهک‌بري زيبا با خط کوفي بوده به سمت خرابي و فنا سوق داده شود.

اينکه بناي اسپيه مزگت با چه فلسفه‌اي تنها در جنگل برپا شده و در اطراف آن چيز محسوسي به چشم نمي‌خورد حاوي راز و رمز و مسايل حل نشده بسياري است که پرداختن به آن مي‌تواند گوشه‌اي از فرهنگ معيشتي گذشته مردمان اين سرزمين را نمايان کند.

بناي تاريخي اسپيه مزگت در تاريخ 16 مهر سال 79 با شماره 2799 در فهرست آثار ملي کشور به ثبت رسيد.

پس از ثبت بنا اقدام‌هايي در زمينه مطالعه و کاوش محوطه بنا حفاظت از بنا در مقابل بارش باران و پاکسازي بنا از پوشش گياهي و نيز محصور کردن محوطه آن توسط سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري صورت گرفته است.

مصالح مورد استفاده در بنا شامل مصالح سنگي که در ديوارها تا ارتفاع يک‌متر از آن استفاده شده و از آجر قرمز مربع شکل به ابعاد 23 سانتي‌متر در ضخامت 6 سانتي‌متر که در جرزها و ستون‌ها مورد استفاده قرار گرفته است.

اکنون اين بناي زيبا که با آجر و ملات آهک بنا شده دو رواق عمود بر هم متعلق به بخش شمالي و غربي بنا باقي‌مانده است که اين رواق‌ها فضايي سرپوشيده و مستطيل شکل بوده و ديوارهاي آن شاقولي نيست و به طرف داخل متمايل است.

سقف بنا ترکيبي از اتاق گهواره و چهار تاقي است که با سفال‌هاي تخت بزرگ و نيم استوانه‌اي پوشانده شده و آثاري از ملات آهک براي سفيد کردن نماهاي جرزهاي آجري در تزيينات بنا که شامل کتيبه کوفي و تزيينات درشت گياهي است، وجود دارد.