گيلان انلاين- در سال هاي اخير ديگر نه از آن سرشاري و جنبش سال هاي نه چندان دور سپيدرود خبري هست و نه پاکي و گوارايي گذشته و رودي که زماني قابليت کشتيراني با کشتي هاي کوچک و متوسط را داشت، اکنون کم آب و بي رمق راه خود را از لابلاي سنگ ها به سوي خزر مي گشايد.
حتي بارش افزون بر يک هزار ميلي متر باران و پوشش گياهي نيز درد سپيدرود را دوا نکرده است. به عبارت بهتر مشکل سپيدرود را مي توان نمادي از وضعيت نامناسب منابع آبي در گيلان و حتي کشور دانست.
از سويي کم آبي و آلودگي موجب کاهش مهاجرت ماهيان براي تخم ريزي به سپيد رود شده اما در واقع، کم آبي رودخانه ها و منابع آبي و آلوده شدن آنها در اثر عوامل مختلف، معضلي نه تنها منحصر به گيلان و ايران بلکه جهاني است.
**بحران جهاني آب
به گفته کارشناسان تا سال 2050 ميلادي بيش از نيمي از کشورها در سراسر دنيا در تامين آب آشاميدني مورد نياز خود با بحران روبرو خواهند شد و جنگ آينده، جنگ آب است. بر اساس شاخص مؤسسه بين المللي مديريت آب ، ايران در وضعيت بحران شديد آبي قرار دارد.
کارشناسان داخلي دلايل اصلي بحراني شدن منابع آب در ايران را برداشت بي رويه از منابع آب زيرزميني و در نتيجه از دست دادن غيرقابل برگشت سفره هاي آب زيرزميني ، مصرف بي رويه آب بويژه در بخش هاي کشاورزي و شرب، ورود انواع آلاينده ها به منابع آب و غيرقابل مصرف شدن بخشي از منابع آب به دليل افت کيفيت، مديريت محلي منابع آب بدون توجه به الزامات مديريت يکپارچه منابع آب و توسعه پايدار و عدم اختصاص منابع لازم براي بهره برداري و نگهداري تاسيسات عنوان مي کنند.
بنا بر شاخص هاي ذکر شده، ايران براي حفظ وضع موجود خود تا سال 2025 بايد بتواند 112 درصد به منابع آب قابل استحصال خود بيفزايد.

**وضعيت منابع آبي گيلان در هاله اي از ابهام
شرکت سهامي آب منطقه اي گيلان از ارائه اطلاعات جديد در مورد وضعيت منابع آبي استان با بيان اينکه اين اطلاعات بخشي از پدافند غيرعامل محسوب مي شود، خودداري کرد.
با اين حال بر اساس آمارهاي موجود، گيلان بعنوان پرباران ترين استان کشور طي 50 سال اخير شاهد کاهش متوسط سرانه آب قابل دسترس از حدود هفت هزار متر مکعب به دو هزار و 776 متر مکعب بوده است.
بر اساس همين آمار، ميزان مصرف سالانه آب در استان سه هزار و 500 ميليون متر مکعب است که بيشترين ميزان مصرف در بخش کشاورزي و شاليکاري با 63.6 درصد است.
9.5 درصد منابع آبي قابل دسترس استان نيز در بخش آبزي پروري، 4.7 درصد در بخش باغداري ، توليد انرژي برق آبي و غيره، 3.7 درصد در بخش شرب و خدمات شهري و روستايي، 1.9 درصد در بخش صنعت و معدن و 16.6 درصد در محيط زيست مصرف مي شود.
منابع آبي مورد نياز گيلان اعم از کشاورزي و شرب توسط سدهاي سفيدرود، آيت الله بهجت (شهربيجار)، شفارود و پلرود تامين مي شود. عمده منابع آب شرب گيلان از طريق سد شهر بيجار (حدود 70 درصد جمعيت شهري استان) ، چاه ها و چشمه ها و حدود 350 حلقه چاه عميق، نيمه عميق و فلمن فراهم مي شود.
با وجود اينکه متوسط بارندگي در گيلان با يک هزار و 61 ميلي متر در مقايسه با 250 ميلي متر متوسط بارندگي کشور و حتي 750 ميلي متر بارندگي جهاني، قابل توجه است اما حدود 80 درصد آب تجديدشونده استان ، نابهنگام بوده و در فصل غيرزراعي جريان دارد.
به عبارتي با توجه به روند نزولي سرانه آب قابل دسترس در استان گيلان، چنانچه برنامه ريزي هاي مناسب براي کنترل، مهار، بهره برداري و مديريت بهينه آن صورت نپذيرد؛ بروز تنش هاي آبي در استان اجتناب ناپذير خواهد بود.
طبق برآوردهاي صورت گرفته، امکان تأمين و استفاده از منابع آب استان گيلان تا پايان چشم انداز 20 ساله، 88 درصد از منابع سطحي، 11 درصد زير زميني و يک درصد پساب است. گرچه ممکن است وضعيت منابع آب و يا علل هدررفت و بروز تنش هاي آبي در مناطق مختلف ، تفاوت هاي اندکي داشته باشد اما آنچه مسلم است اينکه منابع آبي در تمام جهان از جمله کشورمان ايران و استان سبز گيلان، در حال آلوده شدن و کاهش شديد است.
مديريت جامع آب ، اصلاح ساختار مصرف بويژه در بخش پرمصرف کشاورزي ، استفاده از روش هاي نوين آبياري ، کنترل ذخيره پشت سدها ، حفاظت و بازيافت در برنامه هاي بخش هاي مصرف ، آگاه سازي عمومي و مشارکت مردم در برنامه ريزي و مديريت آب ، استفاده از روش هاي نوين آبياري (آبياري قطره اي) ، کشاورزي علمي ، ارتقاء سطح فرهنگ مردم و جامعه در استفاده صحيح از آب و جلوگيري از آلوده سازي آن توسط آلاينده هاي کشاورزي ، خانگي ، صنعتي از جمله الزامات اصلي براي پيشگيري از بروز بحران آب است.
بي توجهي نسبت به مديريت منابع و مصرف آب ، سپيدرودها را خشک رود و گهررودها را به جوي هاي فاضلاب تبديل خواهد کرد.